رشتی دوزی یکی از رودوزی های سنتی ایران و از صنایع دستی شهر رشت، استان گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران - میراث فرهنگی ناملموس ( معنوی ) به ثبت رسیده است. در دهه ۸۰ شمسی یونسکو نام این رشته را که قبلاً قلابدوزی رشتی بوده به نام دیرین و بومی رشتی دوزی تغییر داده است.
... [مشاهده متن کامل]
رشتی دوزی نوعی از رودوزی های سنتی ایرانی است که طی آن زمینه پارچه به وسیله نخ های ابریشمین رنگین به گونه ای بسیار زیبا و چشم نواز تزئین می شود. مرکز عمده رشتی دوزی شهر رشت است که به سبب شهرتی که در رشت داشته رشتی دوزی نامیده می شود. رشتی دوزی به سه روش ساده، برجسته و معرق دوخته می شود کاربرد این هنر از دیر باز تاکنون شامل پرده، فرش، پوشش زین، سجاده، روکش مقابر بزرگان، کلاه، لباس، رومیزی و روتختی است.
تاریخچه دقیقی از رشتی دوزی در دسترس نیست. داده های باستان شناسی حاکی از سابقه تاریخی رشتی دوزی در منطقه گیلان است و در کشف های باستان شناسی در لولمان گیلان قطعاتی از ملیله دوزی و قلاب دوزی بدست آمده که پژوهشگران آن را متعلق به دوره هخامنشیان می دانند. قدیمی ترین نمون ه های رشتی دوزی جدا از مجموعه های خصوصی، در موزه آستان قدس رضوی و موزه هنرهای تزئینی ایران نگهداری می شود. رشت در گذشته یکی از عمده تولید و صادرات بهترین نوع ابریشم، ماده اولیه این هنر بوده هست.
ابزار کار قلاب دوزی میله ای فلزی و باریک به طول ۷ سانتی متر و قلابی تیز در انتها است که انحنای قلابهای عادی را ندارد و در عوض یک بریدگی در فاصله پنج میلیمتری نوک قلاب وجود دارد. ابزار دیگر کار قلابدوزی جریده است که از دو قطه چوب به طول های ۱متر و ۱۰ سانتی متر تشکیل شده که گیره مانند است. عموماً برای سطح کار قلاب دوزی رشتی از پارچه ماهوت استفاده می شود که در رنگهای متنوع است.
رشتی دوزی در حال حاضر برای تزئین سجاده، جا قرآنی، لبه پرده، زیرلیوانی، رویه میز، رویه کوسن، رویه دمپایی زنانه، کفش زنانه، بقچه سوزنی و. . . مورد استفاده قرار می گیرد. هم اکنون حدود۲۱۲ هنرمند رشتی دوز در سطح استان گیلان فعالیت می کنند.
نقوش مورد استفاده در رشتی دوزی عبارتند از بازوبندی، بند رومی، بته جفه ترمه ای، گل بادامی، بته جقه ای شاخ گوزنی، بته جقه قهر و آشتی، گل و بوته، گل و مرغ و. . .
... [مشاهده متن کامل]
رشتی دوزی نوعی از رودوزی های سنتی ایرانی است که طی آن زمینه پارچه به وسیله نخ های ابریشمین رنگین به گونه ای بسیار زیبا و چشم نواز تزئین می شود. مرکز عمده رشتی دوزی شهر رشت است که به سبب شهرتی که در رشت داشته رشتی دوزی نامیده می شود. رشتی دوزی به سه روش ساده، برجسته و معرق دوخته می شود کاربرد این هنر از دیر باز تاکنون شامل پرده، فرش، پوشش زین، سجاده، روکش مقابر بزرگان، کلاه، لباس، رومیزی و روتختی است.
تاریخچه دقیقی از رشتی دوزی در دسترس نیست. داده های باستان شناسی حاکی از سابقه تاریخی رشتی دوزی در منطقه گیلان است و در کشف های باستان شناسی در لولمان گیلان قطعاتی از ملیله دوزی و قلاب دوزی بدست آمده که پژوهشگران آن را متعلق به دوره هخامنشیان می دانند. قدیمی ترین نمون ه های رشتی دوزی جدا از مجموعه های خصوصی، در موزه آستان قدس رضوی و موزه هنرهای تزئینی ایران نگهداری می شود. رشت در گذشته یکی از عمده تولید و صادرات بهترین نوع ابریشم، ماده اولیه این هنر بوده هست.
ابزار کار قلاب دوزی میله ای فلزی و باریک به طول ۷ سانتی متر و قلابی تیز در انتها است که انحنای قلابهای عادی را ندارد و در عوض یک بریدگی در فاصله پنج میلیمتری نوک قلاب وجود دارد. ابزار دیگر کار قلابدوزی جریده است که از دو قطه چوب به طول های ۱متر و ۱۰ سانتی متر تشکیل شده که گیره مانند است. عموماً برای سطح کار قلاب دوزی رشتی از پارچه ماهوت استفاده می شود که در رنگهای متنوع است.
رشتی دوزی در حال حاضر برای تزئین سجاده، جا قرآنی، لبه پرده، زیرلیوانی، رویه میز، رویه کوسن، رویه دمپایی زنانه، کفش زنانه، بقچه سوزنی و. . . مورد استفاده قرار می گیرد. هم اکنون حدود۲۱۲ هنرمند رشتی دوز در سطح استان گیلان فعالیت می کنند.
نقوش مورد استفاده در رشتی دوزی عبارتند از بازوبندی، بند رومی، بته جفه ترمه ای، گل بادامی، بته جقه ای شاخ گوزنی، بته جقه قهر و آشتی، گل و بوته، گل و مرغ و. . .
قلاب دوزی یا رشتی دوزی هنر دوخت نخ های ابریشمی رنگی بر پارچه ی ماهوت ( که نوعی پارچه ی پشمی است ) . این نوع رودوزی بیشتر در استان گیلان و شهر رشت دوخته می شود از این رو به این نام معروف شده است.