رساله مفردات (در فن معما). رساله مفردات ( در فن معما ) از جمله آثار شاعر، سیاستمدار و دانشور برجسته تیموری، امیرعلیشیر نوایی است. این کتاب – که برخلاف بیشینه آثار امیر علیشیر نوایی نه به ترکی جغتایی بلکه به فارسی نگاشته شده است – به یکی از فنون ادبی رایج و مرسوم در میان نامداران عرصه ادب سده های نهم و دهم هجری یعنی فن معما یا معماسرایی اختصاص دارد و برابر با آنچه امیرعلیشیر نوایی خود مذکور داشته هدف وی از تدوین آن آموزش قواعد و قوانین معماسرایی و یاد دادن چگونگی رمزگشایی معمابه کسانی است که تازه در این راه گام نهاده اند.
امیرعلیشیر نوایی در خمسه المتحیرین دربارهٔ چگونگی و چرایی تألیف رساله مفردات چنین آورده است:
«روزی فقیر، در موضعی در موضوع فن معما، فکر می کردم که رساله هایی که استاد فن، مولانا شرف الدین علی یزدی، و دیگران در این باب نوشته اند قواعد و اصلاحات این علم را مشروح و مرتب ادا نکرده اند که مبتدیان باذوق را هم به کار آید. در این بین حضرت مولانا ( جامی ) تشریف آوردند، استقبال کرده و تهنیت ورود عرض کردم، پس از تسکین و استراحت، آنچه به خیال آمده بود، خدمتشان اظهار داشتم. فرمودند جای تشویش نیست که من در این موضوع رساله ای تهیه خواهم نمود. بعد از دو سه روز، منظومه مختصری که تحریر شده بود، به این فقیر عنایت فرمودند. چون خیلی دقیق بود و به غایت به اختصار کوشیده بودند، بنده اجازت خواستم که دیگر سهل و آسان تر نوشته شود. پس از تحصیل اجازه رساله موسومه به، مفردات، را نوشته، به حضور ایشان فرستادم. مورد تحسین شد و مولانازاده را به درس آن مشغول داشتند». [ ۱]
رساله مفردات با دو بیت شعر زیر آغاز می شود:
و در خاتمه آن نیز دو بیت زیر ذکر شده است:
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفامیرعلیشیر نوایی در خمسه المتحیرین دربارهٔ چگونگی و چرایی تألیف رساله مفردات چنین آورده است:
«روزی فقیر، در موضعی در موضوع فن معما، فکر می کردم که رساله هایی که استاد فن، مولانا شرف الدین علی یزدی، و دیگران در این باب نوشته اند قواعد و اصلاحات این علم را مشروح و مرتب ادا نکرده اند که مبتدیان باذوق را هم به کار آید. در این بین حضرت مولانا ( جامی ) تشریف آوردند، استقبال کرده و تهنیت ورود عرض کردم، پس از تسکین و استراحت، آنچه به خیال آمده بود، خدمتشان اظهار داشتم. فرمودند جای تشویش نیست که من در این موضوع رساله ای تهیه خواهم نمود. بعد از دو سه روز، منظومه مختصری که تحریر شده بود، به این فقیر عنایت فرمودند. چون خیلی دقیق بود و به غایت به اختصار کوشیده بودند، بنده اجازت خواستم که دیگر سهل و آسان تر نوشته شود. پس از تحصیل اجازه رساله موسومه به، مفردات، را نوشته، به حضور ایشان فرستادم. مورد تحسین شد و مولانازاده را به درس آن مشغول داشتند». [ ۱]
رساله مفردات با دو بیت شعر زیر آغاز می شود:
و در خاتمه آن نیز دو بیت زیر ذکر شده است:
