[ویکی نور] رسالة فی علم الرجال نوشته علی ایروانی، کتابی است خطی و به زبان عربی که نویسنده در آن به بیان راویان مشترک و وجه تمایز هر کدام از آنها می پردازد. به نظر می رسد این کتاب تلخیصی از کتاب «هدایة المحدثین الی طریق المحمدین» معروف به «مشترکات کاظمی» اثر محمدامین بن محمدعلی مقدس کاظمی باشد.
کتاب مقدمه ندارد و محتوای آن در سه قسم اصلی بیان شده و قسم سوم آن مشتمل بر چهار باب است.
مطالب کتاب ضمن دو بخش اصلی بیان شده است؛ نویسنده در بخش اول به رفع ابهام و تمییز از راویانی که نام آن ها مشترک است پرداخته است. ایشان در ذیل هر عنوان مشترک، ثقات را از غیر ثقات تمییز داده و راه تمییز هر راوی از راوی همنام بیان نموده است نویسنده در عنوان «اسماعیل» می گوید اسماعیل در روایات مشترک بین ثقه و غیر ثقه است. در بین آن ها اسماعیل بن آدم ثقه است و راه تمییز او از دیگر روات همنام این است که ابراهیم بن ابی الصهبان از او روایت نقل می کند. راه تمییز اسماعیل بن ابان این است که محمد بن علی الصیرفی از او روایت نقل می کند؛ و راه تشخیص اسماعیل بن ابراهیم این است که علی بن الحسن از او روایت نقل می کند و اگر اسماعیل در اسناد روایات، اسماعیل بن ابی خالد ثقه باشد سالم بن عبدالله از او روایت نقل می کند و... نویسنده در بخش دوم به راویان مشترکی پرداخته که در نام خود و پدرشان باهم مشترک هستند این بخش از کتاب نیز همانند بخش اول پیش رفته است. او در بخش سوم، کنیه ها و نسبت ها و القاب راویان مطلق و مشترک را در چند باب بیان کرده است. در باب اول بخش سوم، رفع ابهام از کنیه های مشترک نموده است. باب دوم (نویسنده از آن به باب سوم یاد کرده است) این بخش را به رفع ابهام از راویان مشترکی اختصاص داده که ابتدای نام آنان با «ابن» شروع می شود؛ او این بخش را با ابن ابی لیلی آغاز می کند. باب سوم (نویسنده از آن به باب چهارم یاد کرده است)، در بیان رفع ابهام از راویانی است که در لقب دارای اشتراک می باشند. نویسنده در این بخش از القاب مشترکی مانند الاحول، الدهقانی و ماجیلویه اشاره می کند. عبارات پایانی کتاب چنین است «هذا ما اوردنا ایراده من الالفاظ التی تقع فیه الالتباس علی کثیر من الناس و فیه کفایة لمن اراد الاطلاع علی درایة... و الحمد لله اولا و آخرا و الصلوة علی خیر خلقه محمد بن عبدالله و الائمة»؛ ترجمه: این همان چیزی است که ما اراده کرده بودیم درباره الفاظی که اکثر مردم دربار آن ها به اشتباه می افتند بیان کنیم. این اثر، کسانی که در پی درایه... باشند را کفایت می کند. درهرحال، اول و آخر حمد مخصوص خداست و درود بر بهترین آفریدگان او محمد بن عبدالله(ص) و امامان .
متأسفانه چند صفحه ابتدای کتاب مفقود و فاقد تصویر است و ابواب آن با ابراهیم شروع می شود. این کتاب نسخه خطی است و فاقد مقدمه، فهرست و هر چیز دیگری. کتابت این اثر در روز یکشنبه 21 ذی حجه به اتمام رسیده است. این نسخه خطی خیلی خوانا نیست و خواندن برخی کلمات آن دشوار است.
هدایة المحدثین إلی طریقة المحمدین المعروف بـ مشترکات الکاظمی
کتاب مقدمه ندارد و محتوای آن در سه قسم اصلی بیان شده و قسم سوم آن مشتمل بر چهار باب است.
مطالب کتاب ضمن دو بخش اصلی بیان شده است؛ نویسنده در بخش اول به رفع ابهام و تمییز از راویانی که نام آن ها مشترک است پرداخته است. ایشان در ذیل هر عنوان مشترک، ثقات را از غیر ثقات تمییز داده و راه تمییز هر راوی از راوی همنام بیان نموده است نویسنده در عنوان «اسماعیل» می گوید اسماعیل در روایات مشترک بین ثقه و غیر ثقه است. در بین آن ها اسماعیل بن آدم ثقه است و راه تمییز او از دیگر روات همنام این است که ابراهیم بن ابی الصهبان از او روایت نقل می کند. راه تمییز اسماعیل بن ابان این است که محمد بن علی الصیرفی از او روایت نقل می کند؛ و راه تشخیص اسماعیل بن ابراهیم این است که علی بن الحسن از او روایت نقل می کند و اگر اسماعیل در اسناد روایات، اسماعیل بن ابی خالد ثقه باشد سالم بن عبدالله از او روایت نقل می کند و... نویسنده در بخش دوم به راویان مشترکی پرداخته که در نام خود و پدرشان باهم مشترک هستند این بخش از کتاب نیز همانند بخش اول پیش رفته است. او در بخش سوم، کنیه ها و نسبت ها و القاب راویان مطلق و مشترک را در چند باب بیان کرده است. در باب اول بخش سوم، رفع ابهام از کنیه های مشترک نموده است. باب دوم (نویسنده از آن به باب سوم یاد کرده است) این بخش را به رفع ابهام از راویان مشترکی اختصاص داده که ابتدای نام آنان با «ابن» شروع می شود؛ او این بخش را با ابن ابی لیلی آغاز می کند. باب سوم (نویسنده از آن به باب چهارم یاد کرده است)، در بیان رفع ابهام از راویانی است که در لقب دارای اشتراک می باشند. نویسنده در این بخش از القاب مشترکی مانند الاحول، الدهقانی و ماجیلویه اشاره می کند. عبارات پایانی کتاب چنین است «هذا ما اوردنا ایراده من الالفاظ التی تقع فیه الالتباس علی کثیر من الناس و فیه کفایة لمن اراد الاطلاع علی درایة... و الحمد لله اولا و آخرا و الصلوة علی خیر خلقه محمد بن عبدالله و الائمة»؛ ترجمه: این همان چیزی است که ما اراده کرده بودیم درباره الفاظی که اکثر مردم دربار آن ها به اشتباه می افتند بیان کنیم. این اثر، کسانی که در پی درایه... باشند را کفایت می کند. درهرحال، اول و آخر حمد مخصوص خداست و درود بر بهترین آفریدگان او محمد بن عبدالله(ص) و امامان .
متأسفانه چند صفحه ابتدای کتاب مفقود و فاقد تصویر است و ابواب آن با ابراهیم شروع می شود. این کتاب نسخه خطی است و فاقد مقدمه، فهرست و هر چیز دیگری. کتابت این اثر در روز یکشنبه 21 ذی حجه به اتمام رسیده است. این نسخه خطی خیلی خوانا نیست و خواندن برخی کلمات آن دشوار است.
هدایة المحدثین إلی طریقة المحمدین المعروف بـ مشترکات الکاظمی
wikinoor: رسالة_فی_علم_الرجال