[ویکی نور] رساله سعدیه، ترجمه کتاب «الرسالة السعدیة»، اثر حسن بن یوسف بن مطهر حلی (648-726ق)، معروف به علامه حلی است که برگردان فارسی آن توسط سلطان حسین استرآبادی (994-1094ق) صورت گرفته است. تحقیق و تصحیح این اثر توسط علی اوجبی صورت گرفته است.
در ابتدای کتاب پیشگفتاری از مهدی محقق، سپس مقدمه مصحح - که شامل ترجمه و روش تحقیق و تصحیح است - آمده است.
مهدی محقق در این پیشگفتار به بررسی تاریخچه فلسفه در جهان اسلام پرداخته است. ایشان در اینباره میگوید: مسلمانان در قرون اولیه، همه دروازههای علم و دانش را بر روی خود باز کردند و آثار ملل مختلف را از زبانهای یونانی، سریانی، پهلوی و هندی به زبان عربی ترجمه کردند. کتابهای مهم ارسطو، همچون الطبیعة و الحیوان و اخلاق نیکوماخس و همچنین کتابهای افلاطون، همچون جهموریت و طیماوس و نوامیس و کتابهای دیگر به زبان عربی ترجمه شد.
فلسفه در قرون نخستین از قداست و شرافت خاصی برخوردار بود و با طب، عدیل و همگام پیش میرفت. فلاسفه خود اطبا بودند و طبیبان هم فیلسوف. تا بدانجا که فلسفه را طب روح و طب را فلسفه بدن بشمار آوردهاند. ابن سینا کتاب پزشکی خود را با نام متناسب با فلسفه، یعنی «قانون» و کتاب فلسفی خود را با نام متناسب با طب، «شفا» نامید.
ایشان در ادامه این سیر به مخالفان فلسفه اشاره میکنند؛ کسانی چون غزالی که با تألیف کتاب تهافت الفلاسفة، سعی در تکفیر فیلسوفان داشت. نویسنده در اینباره میگوید: مخالفان فلسفه برای محکوم کردن اندیشههای فلسفی به هر وسیلهای متوسل میشدند؛ گاه بر تعبیرات و تفسیرات فلاسفه خرده میگرفتند و میگفتند: مثلاً فلاسفه از تعبیرات قرآنی معانیای را اراده میکنند که مقصود و مراد صاحب وحی نبوده است... و این نکوهش به آنجا کشید که میگفتند: واژه فلسفه، مرکب از «فل» به معنای کندی و «سفه» به معنای نادانی است. دانشمندان اهل سنت و جماعت، فلسفه یونان را مقابل با قرآن قرار دادند و کتابهایی در اینباره نوشتند. در این میان بسیاری از دانشمندان کوشیدند تا این شکاف میان دین و فلسفه را از بین ببرند، ولی موفق نشدند؛ از جمله آنان ناصرخسرو قبادیانی بود که کتاب «جامع الحکمتین» را نگاشت تا میان دو حکمت، یعنی حکمت شرعیه و حکمت عقلیه آشتی دهد... در غرب جهان اسلام نیز ابن رشد اندلسی کوشید... ولی او هم در این راه توفیقی به دست نیاورد.
دانشمندان شیعی ایران برای رفع این نفرت و زدودن این زنگ از چهره فلسفه یونان سعی وافری نمودند که از جمله میتوان از علامه طباطبایی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، شیخ محمدتقی آملی و امام خمینی(ره) نام برد. اینان وارث علم گذشتگان خود بودند؛ همان گذشتگانی که ابتکار تطهیر فلسفه و تحبیب فلاسفه را عهدهدار گردیدند که از میان آنان میتوان از میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانی، عبدالرزاق لاهیجی و ملا هادی سبزواری نام برد. این فیلسوفان کلمه «فلسفه» را به کلمه «حکمت» تبدیل کردند که هم نفرت یونانی بودن از آن کنار زده گردد و هم تعبیر قرآنی که مورد احترام هر مسلمانی است برای آن علم بهکار برده شود. اینان برای هر فیلسوفی یک منبع الهی را جستجو کردند و علم حکما را به علم انبیا متصل نمودند و کوشیدند تا برای مطالب فلسفی و عقلی از قرآن، سنت نبوی، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و سخنان ائمه اطهار استشهاد نمایند. لازم به ذکر است که توجه حکمای متأخر مانند نراقی به متقدمان، به معنی آن نیست که اینان خو را دستبسته تسلیم آنان میکردند و یا گفته آنان را تکرار مینمودند، بلکه گفتار گذشتگان را منبع و اصل اندیشه خود قرار میدادند و جایجای، بر افکار آنان خرده میگرفتند.
در ابتدای کتاب پیشگفتاری از مهدی محقق، سپس مقدمه مصحح - که شامل ترجمه و روش تحقیق و تصحیح است - آمده است.
مهدی محقق در این پیشگفتار به بررسی تاریخچه فلسفه در جهان اسلام پرداخته است. ایشان در اینباره میگوید: مسلمانان در قرون اولیه، همه دروازههای علم و دانش را بر روی خود باز کردند و آثار ملل مختلف را از زبانهای یونانی، سریانی، پهلوی و هندی به زبان عربی ترجمه کردند. کتابهای مهم ارسطو، همچون الطبیعة و الحیوان و اخلاق نیکوماخس و همچنین کتابهای افلاطون، همچون جهموریت و طیماوس و نوامیس و کتابهای دیگر به زبان عربی ترجمه شد.
فلسفه در قرون نخستین از قداست و شرافت خاصی برخوردار بود و با طب، عدیل و همگام پیش میرفت. فلاسفه خود اطبا بودند و طبیبان هم فیلسوف. تا بدانجا که فلسفه را طب روح و طب را فلسفه بدن بشمار آوردهاند. ابن سینا کتاب پزشکی خود را با نام متناسب با فلسفه، یعنی «قانون» و کتاب فلسفی خود را با نام متناسب با طب، «شفا» نامید.
ایشان در ادامه این سیر به مخالفان فلسفه اشاره میکنند؛ کسانی چون غزالی که با تألیف کتاب تهافت الفلاسفة، سعی در تکفیر فیلسوفان داشت. نویسنده در اینباره میگوید: مخالفان فلسفه برای محکوم کردن اندیشههای فلسفی به هر وسیلهای متوسل میشدند؛ گاه بر تعبیرات و تفسیرات فلاسفه خرده میگرفتند و میگفتند: مثلاً فلاسفه از تعبیرات قرآنی معانیای را اراده میکنند که مقصود و مراد صاحب وحی نبوده است... و این نکوهش به آنجا کشید که میگفتند: واژه فلسفه، مرکب از «فل» به معنای کندی و «سفه» به معنای نادانی است. دانشمندان اهل سنت و جماعت، فلسفه یونان را مقابل با قرآن قرار دادند و کتابهایی در اینباره نوشتند. در این میان بسیاری از دانشمندان کوشیدند تا این شکاف میان دین و فلسفه را از بین ببرند، ولی موفق نشدند؛ از جمله آنان ناصرخسرو قبادیانی بود که کتاب «جامع الحکمتین» را نگاشت تا میان دو حکمت، یعنی حکمت شرعیه و حکمت عقلیه آشتی دهد... در غرب جهان اسلام نیز ابن رشد اندلسی کوشید... ولی او هم در این راه توفیقی به دست نیاورد.
دانشمندان شیعی ایران برای رفع این نفرت و زدودن این زنگ از چهره فلسفه یونان سعی وافری نمودند که از جمله میتوان از علامه طباطبایی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، شیخ محمدتقی آملی و امام خمینی(ره) نام برد. اینان وارث علم گذشتگان خود بودند؛ همان گذشتگانی که ابتکار تطهیر فلسفه و تحبیب فلاسفه را عهدهدار گردیدند که از میان آنان میتوان از میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانی، عبدالرزاق لاهیجی و ملا هادی سبزواری نام برد. این فیلسوفان کلمه «فلسفه» را به کلمه «حکمت» تبدیل کردند که هم نفرت یونانی بودن از آن کنار زده گردد و هم تعبیر قرآنی که مورد احترام هر مسلمانی است برای آن علم بهکار برده شود. اینان برای هر فیلسوفی یک منبع الهی را جستجو کردند و علم حکما را به علم انبیا متصل نمودند و کوشیدند تا برای مطالب فلسفی و عقلی از قرآن، سنت نبوی، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و سخنان ائمه اطهار استشهاد نمایند. لازم به ذکر است که توجه حکمای متأخر مانند نراقی به متقدمان، به معنی آن نیست که اینان خو را دستبسته تسلیم آنان میکردند و یا گفته آنان را تکرار مینمودند، بلکه گفتار گذشتگان را منبع و اصل اندیشه خود قرار میدادند و جایجای، بر افکار آنان خرده میگرفتند.
wikinoor: رساله_سعدیه