رساله ذهبیه ( به معنی دانش نویسه طلایی ) نام رساله ای با موضوع سلامت و درمان منتسب به علی بن موسی الرضا ( ۸۱۸–۷۶۵ میلادی ) امام هشتم شیعیان است. او این رساله را به درخواست خلیفهٔ زمان خودش، مأمون نوشت. این رساله این به عنوان مهم ترین نوشتهٔ اسلامی در علم پزشکی مورد تکریم گرفته است و عنوان رساله طلایی به این دلیل است که به دستور مأمون با جوهر طلا نگاشته شده بود. گفته می شود که زنجیرهٔ راویان آن به محمدبن جمهور عمی یا حسن بن محمد نوفلی می رسد که توسط رجال نجاشی «بسیار محترم و قابل اعتماد» شمرده شده است.
... [مشاهده متن کامل]
این رساله شامل شاخه های علمی از جمله بافت شناسی، روان شناسی، شیمی و آسیب شناسی است. طبق این رساله، سلامت انسان با چهار عامل خون، صفرای زرد، صفرای سیاه و بلغم تعیین می شود که نسبت مناسب آن ها سلامت را حفظ می کند. کبد نقش مهمی در تولید و حفظ نسبت های مورد نیاز بدن دارد. علی ابن موسی الرضا بدن را به عنوان یک پادشاهی که پادشاه آن قلب است، توصیف می کند در حالی که عروق خونی، اندام ها و مغز کارگران آن هستند.
بر اساس برخی نظرات این رساله توسط علی بن موسی الرضا که هفتمین نسل پیامبر اسلام و هشتمین امام دوازدگانه شیعه است، نوشته شده است. وی در تاریخ ۱۱ ذیقعده در منزل هفتمین امام شیعیان موسی کاظم در مدینه به دنیا آمد. وی به خراسان احضار شد و مجبور شد که از روی بی میلی جانشینی مأمون را قبول کند. اما او بیشتر از مأمون زندگی نکرد زیرا وی در تاریخ ۲۶ می ۸۱۸ میلادی توسط مأمون مسموم گردید و کشته شد. جسد وی در حرم امام رضا در مشهد به خاک سپرده شد و هم اکنون یکی از مهم ترین مکان های زیارتی ایران به شمار می رود.
رساله ذهبیه برای نخستین بار با دستخط منسوب به علی بن موسی الرضا توسط حمید رابعی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی احیاء و بازآفرینی شد. ۷
این اثر از جهت سند برای اهالی این علم دارای ابهام است. به عنوان مثال گفته می شود علامه مجلسی در اعتبار این رساله تردید داشته است همچنین از نظر فقهی نیز تردیدهایی به این رساله وارد است.
آیت الله سید عبدالله فاطمی نیا نیز انتساب این رساله به علی بن موسی الرضا را رد کرده است. وی در همین رابطه می گوید: «رساله ذهبیه را به حضرت رضا نسبت دادند، بنده رفتم تحقیق کردم، دیدم این کتاب از اساس ساخته و پرداخته است. رساله ذهبیه یک راوی دارد و آن هم محمد بن جمهور عمی و این هم مقبول رجال نیست و نوشته اند لا تکتب روایته یا لا یقبل حدیثه. اینکه گفته اند امام رضا برای مأمون نامه طبی نوشته اند این غلط است. امام رضا هرگز برای مأمون رساله ای طبی ننوشته اند. رساله ذهبیه از اساس دروغ است. »
... [مشاهده متن کامل]
این رساله شامل شاخه های علمی از جمله بافت شناسی، روان شناسی، شیمی و آسیب شناسی است. طبق این رساله، سلامت انسان با چهار عامل خون، صفرای زرد، صفرای سیاه و بلغم تعیین می شود که نسبت مناسب آن ها سلامت را حفظ می کند. کبد نقش مهمی در تولید و حفظ نسبت های مورد نیاز بدن دارد. علی ابن موسی الرضا بدن را به عنوان یک پادشاهی که پادشاه آن قلب است، توصیف می کند در حالی که عروق خونی، اندام ها و مغز کارگران آن هستند.
بر اساس برخی نظرات این رساله توسط علی بن موسی الرضا که هفتمین نسل پیامبر اسلام و هشتمین امام دوازدگانه شیعه است، نوشته شده است. وی در تاریخ ۱۱ ذیقعده در منزل هفتمین امام شیعیان موسی کاظم در مدینه به دنیا آمد. وی به خراسان احضار شد و مجبور شد که از روی بی میلی جانشینی مأمون را قبول کند. اما او بیشتر از مأمون زندگی نکرد زیرا وی در تاریخ ۲۶ می ۸۱۸ میلادی توسط مأمون مسموم گردید و کشته شد. جسد وی در حرم امام رضا در مشهد به خاک سپرده شد و هم اکنون یکی از مهم ترین مکان های زیارتی ایران به شمار می رود.
رساله ذهبیه برای نخستین بار با دستخط منسوب به علی بن موسی الرضا توسط حمید رابعی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی احیاء و بازآفرینی شد. ۷
این اثر از جهت سند برای اهالی این علم دارای ابهام است. به عنوان مثال گفته می شود علامه مجلسی در اعتبار این رساله تردید داشته است همچنین از نظر فقهی نیز تردیدهایی به این رساله وارد است.
آیت الله سید عبدالله فاطمی نیا نیز انتساب این رساله به علی بن موسی الرضا را رد کرده است. وی در همین رابطه می گوید: «رساله ذهبیه را به حضرت رضا نسبت دادند، بنده رفتم تحقیق کردم، دیدم این کتاب از اساس ساخته و پرداخته است. رساله ذهبیه یک راوی دارد و آن هم محمد بن جمهور عمی و این هم مقبول رجال نیست و نوشته اند لا تکتب روایته یا لا یقبل حدیثه. اینکه گفته اند امام رضا برای مأمون نامه طبی نوشته اند این غلط است. امام رضا هرگز برای مأمون رساله ای طبی ننوشته اند. رساله ذهبیه از اساس دروغ است. »
