رساله در منشا زبان

رساله در منشأ زبان (Abhandlung Uber den Ursprung der Sprache)
کتابی در فلسفۀ زبان، تألیف یوهان گوتفرید فون هِردر، به زبان آلمانی، نوشته شده در ۱۷۷۰، منتشرشده در ۱۷۷۲. هردر این رساله را در پاسخ به فراخوان مسابقه ای که فرهنگستان آلمان ترتیب داده بود، نوشت. پرسش این بود که آیا آدمی می تواند زبان را ابداع کند، و اگر می تواند با چه ابزارهایی؟ هردر غرایز را منشأ زبان طبیعی می داند و در تعریف زبان طبیعی به زبان جانوران ارجاع می دهد. به عکس، زبان بشری بر مدار نیروی عقل شکل می گیرد. به باور هردر، نمی توان برای زبان بشری منشائی زمانی تعیین کرد، چراکه زبان بشری تابع زمان گاهنامه ای نیست و از ازل در آدمی نهاده است. رساله در منشأ زبان سرشار از شهودهای فلسفی است و دقیقاً به سبب همین ادراکات شهودی حائز اهمیت خاص است. شاید بتوان گفت که لحظات شهودی این کتاب از آنِ هامان، استاد هردر، است که هردر به نظریات شهودی او سروسامانی عقلانی بخشید.