رساله تیاسر القبله

[ویکی نور] رسالة تیاسر القبلة رسالۀ مختصر و کوچکى است که محقق حلى در جواب به اعتراضى که محقق طوسى (م 672 ق) در مجلس درس وى بیان نموده نوشته است. این کتاب به همراه هشت رساله دیگر و با نام الرسائل التسع منتشر شده است.
آنطور که در کتب بسیارى از بزرگان از اصحاب امامیه در مورد علت نگارش این رساله آمده است، روزى خواجه نصیر الدین طوسى پس از فتح بغداد توسط هلاکوخان به حلّه رفته و وارد مجلس درس محقق حلّى شد.
محقّق حلّى به خاطر احترام وى به تدریس ادامه نداده ولى به علت اصرار خواجه نصیر الدین به ادامه درس، وى که در مورد مسألۀ تیاسر قبلۀ اهل عراق بحث مى کرد آن را ادامه داد، در این هنگام خواجه نصیر الدین از وى سؤال نمود که این استحباب وجهى ندارد زیرا اگر تیاسر از قبله به غیر قبله باشد که حرام است و اگر به سوى قبله هم باشد که واجب است.
در جواب محقق حلّى فرمودند: که تیاسر از قبله به خود قبله است و محقق طوسى ساکت مى شود. پس از این مباحثه، محقق حلى در این زمینه کتابى نوشته و براى محقق طوسى مى فرستد که وى آن را پسندیده و از آن تعریف مى کند.
این رسالۀ کوچک بعدها در کتب فقهى همچون مهذّب البارع ابن فهد حلّى (م 841 ق)، روض الجنان شهید دوم (م 966 ق)، حاشیة الإرشاد شیخ ابراهیم قطیفى (م 945 ق)، محبوب القلوب قطب الدین اشکورى، مدارک الأحکام سید محمد عاملى (م 1009 ق)، بحار الأنوار علامۀ مجلسى (م 1111ق) آورده شده است.
در کتاب «بحار الأنوار» علت این نحوه تصحیح قبلۀ بعضى از مساجد نظیر مسجد سهله و مسجد یونس را این گونه بیان نموده که آنها در زمان خلفاى جور ساخته شده بوده اند و به علت تقیه و فشار حکومت عباسى، محقق حلّى این سبک خطابى را براى تصحیح این اشتباه انتخاب نموده است،(بحار الأنوار /81 53).