رساله التوحید

[ویکی نور] رسالة التوحید، تألیف شیخ محمد عبده به زبان عربی است. همان طور که از اسمش آشکار است، کتابی کلامی در زمینۀ توحید خداوند متعال و صفات او است. همانطور که از تعریف مصنف برمی آید، توحید؛ یعنی اعتقاد به این که خدا واحد است و شریکی ندارد و این علم به توحید نامگذاری شده است، زیرا که اهم اجزاء آن توحید است و غایة عظمی از بعثت نبی(ص) می باشد.
محمد عبده این کتاب را به زبان عربی نوشته است و بدین جهت به نگارش این کتاب پرداخته که دیده است، زمانی که در مدرسه سلطانیه بوده، از جمله علومی که تدریس می شده، علم توحید بوده، امّا ایشان می دیده که غرض این علم به تلامیذ به طور دقیق نمی رسد و افادۀ کافی را ندارد و لذا ایشان خواسته اند، کتابی در زمینۀ توحید بنویسند که علاوه بر این که قابل فهم تلامیذ باشد، مختصر و مفید نیز بوده باشد.
لذا این کتاب را در نیمه دوم قرن نوزده میلادی به رشتۀ تقریر درآورده است.
این کتاب با مقدمه ای از آقای ناصر الانصاری در حدّ دو صفحه نوشته شده است. سپس مکتبة الاسرة که این کتاب را به انتشار درآورده، در صفحاتی به شرح حال مؤلف پرداخته است.
تصویری از خود شیخ محمد عبده را می توان در صفحه بعد ملاحظه نمود. سپس مؤلف با اهمیت دادن به موضوع بحث کتاب خود و انگیزۀ تألیف آن، شروع به کتابت این رساله نموده است که پس از مقدمه ای به بررسی اقسام علوم و احکام ممکن و صفات خداوند پرداخته و از طریق آیات و استدلال عقلی به مباحث توحیدی پرداخته است.ایشان در نیمی از کتاب خود به بحث از رسالت و نیاز بشر به رسول و رساله محمد(ص) و قرآن پرداخته و اشکالاتی که به این گونه مباحث کلامی می شود را، بیان و سپس جواب داده است و در آخر بحثی از اسلام و خاتمیت دین پیامبر اسلام و انتشار این دین پرداخته است. روش و مسلک این کتاب بدین صورت است که قسمت هایی از جملات و پاراگراف ها که نیاز به توضیح داشته است را، در آخر هر بحثی تحت عنوان «الهوامش» با ذکر شماره آن توضیح داده و بیشتر روشنگری نموده است. و در آخر کتاب محتویات کتاب را با ذکر صفحه یاد نموده است.