رسائل فلسفیه لابی بکر بن باجه

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] رسائل فلسفیة لأبی بکر بن باجة مشتمل بر 23 رساله فلسفی منتشر نشده از محمد بن یحیی بن صائغ معروف به ابن باجه است. جمال الدین علوی بر این اثر به عربی مقدمه نوشته است.
کتاب مشتمل بر مقدمه ای مفصل به قلم محقق و دو بخش حاوی یازده و دوازده رساله فلسفی است.
محقق اثر در مقدمه به درستی انتساب برخی از رساله ها به ابن باجه و شک در انتساب برخی سخن گفته است. در بخش اول کتاب یازده رساله در موضوعاتی چون منطق، فلسفه، هندسه و هیئت آمده است. در بخش دوم کتاب مباحث سایکومتری - متافیزیکی مانند ارتباط قوه تخیل با عقل، مسئله ارتباط، خلود عقل و مفهوم کمال مطرح شده است. در این نوشتار به جهت رعایت اختصار برخی از رساله ها معرفی می گردد: رساله به یوسف بن حسدای: این رساله مهم ترین نوشته در این مجموعه است که مراحل تطور فکر ابن باجه و اهتمامات علمی او را اگرچه به اختصار به ما منتقل می کند. ابن ابی اصبیعه در شرح حال یوسف بن حسدای چنین می نویسد که با ابن باجه صداقتی داشته و از قاهره با او مکاتبه می کرد. این رساله را می توان به سه بخش تقسیم نمود: بخش اول نقدی است بر نظرات ابراهیم بن یحیی اندلسی که معروف به زرقالی و نیز نقدی بر نظرات ابن هیثم است؛ بخش دوم مراحل شکل گیری علمی خود را به معرض نمایش گذاشته است؛ بخش سوم دو مقاله از مقالات سماع طبیعی ارسطو است که در اینجا آورده شده است.
دومین رساله به موضوع «الحان» موسیقی اختصاص دارد. این رساله همان گونه که از موضوعش پیداست به مرحله اول از زندگی ابن باجه و زمان اشتغالش به موسیقی و شعر گفتن او باز می گردد. این تنها متنی که در این موضوع به دست ما رسیده است و بعید نیست که ابن باجه مطالب دیگری درباره موسیقی نوشته باشد که به دست ما نرسیده باشد. اشتهار او به موسیقی و شعر در نزد گروهی از اشتهارش به فلسفه بیشتر است.
این رساله به جهت ساختار با دیگر رساله های این مجموعه تفاوت دارد؛ در این رساله با این که مختصر است کلمه «قال» در آن چهار بار تکرار شده است؛ و این گونه کتابت شیوه ابن باجه نیست. البته این کلمه از سوی ناسخ نیز افزوده نشده وگرنه در رساله های دیگر این مجموعه که ناسخش با این رساله یکی است آن را می یافتیم.
سومین رساله کتاب که ابن باجه برای عبدالرحمن بن سید مهندس نوشته، تنها متن هندسی است که از آثار هندسی ابن باجه به دست ما رسیده است. این رساله به احتمال قوی تر مربوط به اواخر مرحله اول از تطور فکری ابن باجه یعنی مرحله ریاضی است.

پیشنهاد کاربران

بپرس