[ویکی نور] این کتاب به دو اصل از اصول اعتقادی مسلمانان، یعنی عدل و توحید میپردازد و نویسنده در آن، متونی از عالمان مذاهب مختلف اسلامی را ارائه میکند.
کتاب، دارای دو جلد است؛ در جلد اول پس از مقدمه چاپ دوم و مقدمه مفصل محقق، محتوای مطالب در قالب رسالة فی القدر از حسن بصری، کتابهای أصول العدل و التوحید، کتاب العدل و التوحید و نفی التشبیه عن الله الواحد الحمید، الأصول الخمسة، الرد علی المجبرة و فی التوحید از قاسم رسی، المختصر فی أصول الدین از قاضی جبار و إنقاذ البشر من الجبر و القدر از شریف مرتضی ارائه شده است.
در جلد دوم نیز پس از مقدمه، رسائلی از یحیی بن حسین، حول این دو موضوع ارائه گردیده است.
محقق، در جلد اول، مقدمه مفصلی بر کتاب نگاشته و در آن، به معرفی نویسندگان رسائل (حسن بصری، قاسم رسی، قاضی عبدالجبار همدانی و شریف مرتضی پرداخته)، برخی عجلهها و جانبداریها در ارائه متون را ذکر میکند و به نوعی رابطه تعاکس میان همنشینی با متون اسلامی قدیمی و پُرگویی درباره این متون قائل میشود.
او در مقدمه چاپ دوم مینویسد: در درگیریهای میان تمدنها و تلاشها برای پایمال کردن دیگر اقوام و... هر قومی باید به سلاحهای فکری و میراث فرهنگی خودش بازگردد تا بتواند از تمامیتش دفاع کند. این همان قضیه «بیداری» نزد مسلمانان است که ضرورت و اهمیت بهکارگیری ظرفیتهای فرهنگی ما را برای مسلمانان هویدا کرده است تا هویت فرهنگی خود را بازشناسی کنند. بههرحال تحصیل این هدف و دیگر اهداف مرتبط با آن، برای محقق (محمد عماره) انگیزه ایجاد کرده که رسائل متعدد را در این اثر گردآوری کند، بر آن مقدمه بنویسد، به تحقیق آن پرداخته و بر آن تعلیقه بزند.
این متون اسلامی از بزرگان اندیشه عقلانی مسلمانان انتخاب شده و حول دو قضیه از مهمترین قضایای اندیشه اسلامی، بلکه انسانی، یعنی «عدل» به معنی آزادی و مسئولیت و اختیار انسان در حالت فردی و اجتماعی و ارتباط این امر با خالق این انسان و همچنین «توحید»، یعنی تصور والایی که عقل انسانی در هنگام اندیشه در ذات الهی به آن میرسد، اندیشهای که دلایل و شواهد زیادی برای دلالت بر آن جلوی دیده انسان گذاشته شده است، دور میزند. این رسائل را بزرگانی در دورانهای مختلف نگاشتهاند که از مدارس فکری متعدد و متنوع اسلامی، یعنی معتزله و شیعه امامیه و شیعه زیدیه و اهل سنت هستند. با وجود اختلاف در مذاهب، همه آنان در این دو قضیه، یعنی عدل و توحید، اتفاق نظر دارند. ارائه این متون میتواند شاهد صادقی بر اصالت فکر اسلامی (بهلحاظ اسلوب و منهج) در این قضایا باشد؛ زیرا عصر تألیف این کتابها بر عصر ترجمه علوم انسانی از یونانی و... پیشی دارد.
کتاب، دارای دو جلد است؛ در جلد اول پس از مقدمه چاپ دوم و مقدمه مفصل محقق، محتوای مطالب در قالب رسالة فی القدر از حسن بصری، کتابهای أصول العدل و التوحید، کتاب العدل و التوحید و نفی التشبیه عن الله الواحد الحمید، الأصول الخمسة، الرد علی المجبرة و فی التوحید از قاسم رسی، المختصر فی أصول الدین از قاضی جبار و إنقاذ البشر من الجبر و القدر از شریف مرتضی ارائه شده است.
در جلد دوم نیز پس از مقدمه، رسائلی از یحیی بن حسین، حول این دو موضوع ارائه گردیده است.
محقق، در جلد اول، مقدمه مفصلی بر کتاب نگاشته و در آن، به معرفی نویسندگان رسائل (حسن بصری، قاسم رسی، قاضی عبدالجبار همدانی و شریف مرتضی پرداخته)، برخی عجلهها و جانبداریها در ارائه متون را ذکر میکند و به نوعی رابطه تعاکس میان همنشینی با متون اسلامی قدیمی و پُرگویی درباره این متون قائل میشود.
او در مقدمه چاپ دوم مینویسد: در درگیریهای میان تمدنها و تلاشها برای پایمال کردن دیگر اقوام و... هر قومی باید به سلاحهای فکری و میراث فرهنگی خودش بازگردد تا بتواند از تمامیتش دفاع کند. این همان قضیه «بیداری» نزد مسلمانان است که ضرورت و اهمیت بهکارگیری ظرفیتهای فرهنگی ما را برای مسلمانان هویدا کرده است تا هویت فرهنگی خود را بازشناسی کنند. بههرحال تحصیل این هدف و دیگر اهداف مرتبط با آن، برای محقق (محمد عماره) انگیزه ایجاد کرده که رسائل متعدد را در این اثر گردآوری کند، بر آن مقدمه بنویسد، به تحقیق آن پرداخته و بر آن تعلیقه بزند.
این متون اسلامی از بزرگان اندیشه عقلانی مسلمانان انتخاب شده و حول دو قضیه از مهمترین قضایای اندیشه اسلامی، بلکه انسانی، یعنی «عدل» به معنی آزادی و مسئولیت و اختیار انسان در حالت فردی و اجتماعی و ارتباط این امر با خالق این انسان و همچنین «توحید»، یعنی تصور والایی که عقل انسانی در هنگام اندیشه در ذات الهی به آن میرسد، اندیشهای که دلایل و شواهد زیادی برای دلالت بر آن جلوی دیده انسان گذاشته شده است، دور میزند. این رسائل را بزرگانی در دورانهای مختلف نگاشتهاند که از مدارس فکری متعدد و متنوع اسلامی، یعنی معتزله و شیعه امامیه و شیعه زیدیه و اهل سنت هستند. با وجود اختلاف در مذاهب، همه آنان در این دو قضیه، یعنی عدل و توحید، اتفاق نظر دارند. ارائه این متون میتواند شاهد صادقی بر اصالت فکر اسلامی (بهلحاظ اسلوب و منهج) در این قضایا باشد؛ زیرا عصر تألیف این کتابها بر عصر ترجمه علوم انسانی از یونانی و... پیشی دارد.
wikinoor: رسائل_العدل_و_التوحید