رزم ناو پوتمکین

موضوع فیلم شورش ملوانان رزم ناو پوتمکین در سال ۱۹۰۵ علیه افسران تزار مافوق خود در جریان انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و همراهی مردمان با آن ها می باشد. فیلم از پنج فصل ( اپیزود ) تشکیل شده است: «مردان و حشره ها» که مقاومت ملوانان به علت این که به آن ها گوشت فاسد داده می شود را نشان می دهد. «نمایش در بندر» شورش ملوانان و کشته شدن رهبرشان واکولینچوک را به نمایش می گذارد. «مردی مرده برای عدالت فریاد می زند. » جنازهٔ واکولینچوک توسط مردم ادسا تشییع می شود. «پلکان اودسا» که سربازان تزاری مردم اودسا را قتل عام می کنند. «تسلیم سربازان» سربازان به شورشیان می پیوندند.
این فیلم فصلی معروف به نام «پلکان ادسا» دارد. این فصل مورد تقدیر یکی از معدود فصل هایی است که به صورت مجزا مورد تکریم منتقدان و دوستداران سینما قرار گرفته است. در این فصل که به پله های پریمورسکی یا پلکان پوتیومکین نیز مشهور است، سربازان کازاک روسی با تونیک های تابستانی خود صفی ماشین وار و هماهنگ تشکیل می دهند و به مردم عادی اودسا شلیک می کنند که در میان آن ها یک پسر جوان نیز دیده می شود. در انتهای این فصل یک مادر که بچه ای را در یک کالسکه حمل می کند نیز مورد اصابت گلوله قرار می گیرد و وی کالسکهٔ بچه را به میان جمعیت فراری که از پله ها پایین می روند هل می دهد. فیلم های زیادی به این فیلم و فصل پلکان ادسا ادای دین کرده اند. از این جمله اند: تسخیرناپذیران اثر برایان دی پالما، جنگ ستارگان اپیزود سوم: انتقام سیث اثر جرج لوکاس.
نکتهٔ آخر اینکه تمام وقایعی که روی پلکان های اودسا اتفاق می افتند، به احتمال زیاد زاییدهٔ تخیل قوی آیزنشتاین می باشند.
هرچند آیزنشتاین این فیلم را به عنوان یک تبلیغ ( پروپاگاندا ) انقلابی ساخته بود، ولی در حقیقت این فیلم وسیله ای شد تا وی تئوری مونتاژ خود را به بوتهٔ آزمایش بگذارد. وی یکی از چند درس خواندهٔ مکتب کولشوف بود که می خواست تئوری مونتاژ را امتحان کند. این تئوری به طور خلاصه بیان می کند که چگونه می توان با استفاده از عناصری ساده دلسوزی ( سمپاتی ) مخاطب را به دست آورد و بتوان کاری کرد که وی با یک گروه مشخص از طرفین فیلم ( دراینجا ملوانان شورشی ) همذات پنداری کند و از گروه دیگر ( کازاک های تزاری ) متنفر باشد. بهترین مثال ها برای این تئوری در فصل پلکان ادسا آورده شده اند.