رجز

نمونه از شاهنامه:
به گیتی چنان دان که رستم منم
فروزنده ی تخم نیرم منم
نگهدار ایران و توران منم
به هر جای، پشت دلیران منم.
همتای پارسی این واژه ی عربی، این است:
ویکت vikat ( سنسکریت: vikatthā )

�🔸 فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ. ( بقره ۵۹ )

مفسر بزرگ طبرسی در مجمع البیان می گوید : رجز در لغت اهل حجاز به معنی عذاب است
( فانزلنا علی الذین ظلموا رجزا من السماء بما کانوا یفسقون ) ما نیز بر این ستمگران به خاطر فسق و گناهشان ، عذابی از آسمان فرو فرستادیم . ( تفسیر نمونه ج : 1 ص : 269 )
رجز در معانی زیادی به کار رفته است : بلاهای سخت ، طاعون ، بت و بت پرستی ، وسوسه شیطان ، و برف یا تگرگ سخت .
ولی همه اینها مصداقهای مختلفی است از مفهومی که ریشه اصلی آن را تشکیل می دهد ، زیرا ریشه اصلی آن به طوری که راغب در کتاب مفردات گفته ، همان اضطراب است و به گفته طبرسی در مجمع البیان مفهوم اصلیش انحراف از حق می باشد ، بنابراین اگر به مجازات و کیفر و بلا رجز گفته می شود ، برای این است که بر اثر انحراف از حق و ارتکاب گناه ، دامان انسان را می گیرد ، همچنین بت پرستی یکنوع انحراف از حق و اضطراب در عقیده است ، و نیز به همین جهت عربها به یکنوع بیماری که به شتر دست می دهد و سبب لرزش پای او می گردد ، تا آنجا که مجبور است گامها را کوتاه بردارد ، گاهی راه برود و گاهی توقف کند رجز ( بر وزن مرض ) می گویند ، و اینکه ملاحظه می کنیم به اشعار جنگی ، رجز اطلاق می شود آن نیز به خاطر آن است که دارای مقطع های کوتاه و نزدیک
به هم می باشد . ( تفسیر نمونه ج : 6 ص : 326 )

انّی اُحامی ابداً عن دینی. . .
( ( و اگر به اشعار جنگی رجز ( بر وزن غرض ) می گویند به خاطر مقطعهای کوتاه و نزدیک به هم می باشد ( یا به خاطر تزلزل و اضطرابی که بر پیکر دشمن می افکند ) . ( تفسیر نمونه ج : 21 ص : 243 )