ربنا

ای ربی که در بزم الست از ما به رب بودن خود اقرار گرفتی از راه طرح این سوال : آیا من رب شما نیستم؟! و ما جملگی همدل و همصدا پاسخ دادیم : بله تو رب ما هستی. و در آن زمان نام تو نه اِل و بئال کنعانیان بود نه بِل کلدانیان با مرکزیت بابل ، نه اله و اِلی آرامیان، نه هو ایلامیان، نه اهو پارسیان، نه یاهو اکّدیان، نه یَهوَه عبریان، نه اهو و نه اهو را مَزِدای زرتشتیان، نه داهگان آشوریان با مرکزیت نینوا و نه داگان قوم فیلی استر ( رقیب سرسخت قوم یهود پس از " پس آ " یا بازگشتن آنان با هدایت موسا از مصر و گیر کردن چهل ساله در صحرای سینا بر اثر گم کردن راه اولیه ی رفتن بسوی مصر در عصر یعقوب ) و نه آمون و رای مصریان ( خدایان خورشید پدر و پسر ) و نه دوگان ژاپنیان و بعضی از اقوام آفریقا ، نه زئوس یونایان و نه تئوی رومیان، نه دائو و تائو و نه مائوی چینیان، نه برهمن و نه برهمان ( اولی مفرد و دومی جمع به شکل: به ره من، به ره ما ) هندوان و بودائیان با سه جنبه ظهوری یا پیدایشی به نام های شیوا و ویشنو و کریشنا، نه آن و ننه ( خدایان پدر و مادر سومریان ) ، نه خُوای قوم ماد، نه God یا گاد انگلیسی زبانان با لقب لرد به معنای مالک زمین و سرمایه و نه Gott یا گاتّ آلمانی زبانان و نه ووتن ژرمن ها، نه خدا، خدایگان یا خداوندگار ایرانیان و نه ایزد جان و خرد شاهنامه ها و نه دادار گرداننده فلکُ الافلاک و خیلی از نام های دیگر با تلفظ های دیگر به زبان های اقوام دیگر و سرانجام نه الله قوم عرب ساکن سرزمین حجاز.
ای رب به ما بگو که نام ات به زبان ملکوتی یا آسمانی خودت در حالت کلی و بیکرانی چیست؟

بنا به گفتهٔ شجریان، به دلیل اینکه پیشتر سید جواد ذبیحی، مناجاتی با عنوان ربنا خوانده بود و سال ها مردم به شنیدن آن در زمان افطار عادت کرده بودند، او ربنای جدید را با اضافه کردن ۲ آیهٔ قرآن ساخت و در یکی از استودیوهای رادیو ایران ضبط کرد. انگیزهٔ اصلی وی از ضبط این اثر، تدریس آن به هنرجویانی بود که قرار بود برای مراسم پیش از افطارِ صدا و سیما، مناجات بخوانند. محمدرضا شجریان این دعا را که یک نسخه تمرینی بود برای آموزش و تمرین شاگردانش خواند.
در سال ۱۳۵۸ تحولاتی در بخش موسیقی رادیو در حال شکل گیری بود و مدیران قصد تعطیلی تولید موسیقی در این سازمان را داشتند. در این هنگام محمدرضا شجریان از جمله افرادی بود که طی جلسه هایی با مدیران رادیو، خواهانِ نگه داشتن نیروهای خوب در بخش موسیقی بودند. در جریان جلسه با مدیران، رئیس وقت رادیو از محمدرضا شجریان می خواهد که با توجه به تغییرات و تحولات سیاسی و مذهبی ایران برای پخش آثار جدید قبل از افطار، طرحی ارائه دهد. شجریان در پاسخ می گوید که سال ها است از فضای چنین آثاری دور شده و کار او نیست اما «وجیه اللهی» ( رئیس رادیو ) می گوید «فقط شما می توانید و ما تنها شما را داریم» و از شجریان می خواهد تا برای افطار، مناجات و اذان کاری انجام دهد. در آن زمان محمدرضا شجریان که خود را از وزارت کشاورزی به رادیو منتقل کرده بود و کارمند رادیو محسوب می شد، پذیرفت و در تابستان ۱۳۵۸ یک کلاس آموزشی برای افرادی که قرار بود دعای سحر و مناجات بخوانند برگزار کرد. پس از مدتی نیز ضبط این آثار را آغاز نمود.
به گفتهٔ محمدرضا شجریان، ربنا متأثر از مناجاتی با همین نام از جواد ذبیحی بوده است. ذبیحی آن اثر را پیش از انقلاب اسلامی ایران خوانده بود و شجریان نیز از نوجوانی با کارهای ذبیحی آشنا بود. به گفتهٔ شجریان، مردم در آن دوره به ربنا و دعای سحر مرحوم ذبیحی و اذان مرحوم مؤذن زاده اردبیلی عادت کرده بودند، بنا بر این شجریان هم در اثر خود سعی کرد به حال و هوای آن آثار نزدیک باشد. او در مناجات ربنا، همان آیاتی را که ذبیحی در مناجاتش خوانده بود، به همراه دو آیهٔ دیگر از سوره آل عمران و بقره به کار برد.