رَبْعِ نِیشابور ( نیشابور بزرگ ، خراسان غربی یا خراسان باختری ) ؛ یکی از چهار بخش و بخش غربی خراسان بزرگ ، که با تطبیق بر جغرافیای امروز، مجموعه خراسان کنونی که در مرزهای سیاسی ایران معاصر وجود دارد ( استان های خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی ) را در بر می گیرد. ربع نیشابور، در عرف جغرافیانویسان و مورخان قدیم، ناحیه ای است که در جنوب، از حدود کاشمر ( ترشیز سابق ) امروز، شروع می شود، تا دامنه کوه های هزارمسجد در شمال، در حدود ( خبوشان یا قوچان کنونی ) می گسترد و از مشرق، در حدود ( تون - فردوس کنونی ) و طبس، تا مرز گرگان را در غرب، فرا می گیرد.
... [مشاهده متن کامل]
منطقه ربع نیشابور که در غربی ترین بخش خراسان بزرگ گسترده شده میراث دار ساتراپی پارت باستان دوران اشکانی و پیش از آن؛ و همان استان ابرشهر ( نیشابور ) یا «هَمَک اَپَرشَتْر» ساسانی در دوران باستان است و این منطقه را در تناظر با موقعیت ربع بلخ - که شرق خراسان بزرگ را فرا می گیرد - ناحیه نیشابور، رَبع غربی خراسان یا خراسان غربی می خوانند. بلخ در شرق خراسان بزرگ، از مسیر جاده ای به طول حدود ۱۱۵۰ کیلومتری و با گذر از شبرغان، میمنه، هرات، تایباد و فریمان به مرکز کهن بخش غربی خراسان، نیشابور می رسد. بُست، بیهق، گویان ( جوین ) ، جاجرم، ارغیان، اسفراین، استوا، اسفند، جام، باخرز، خواف، زاوه، رُخ، زوزن، بوزجان، طوس، نسا و ابیورد ولایت ها یا شهرستان های عمده خراسان غربی یا ربع نیشابورند. در دوره معاصر تاریخ ایران گستره ربع نیشابور با نام خراسان غربی شناساست چنان که احمد وفیق پاشا، سیاستمدار امپراتوری عثمانی و فرهنگ نگار سرشناس ترک، در فرهنگنامه ترکی «لهجه عثمانی» که به سال ۱۲۹۳ق/۱۲۵۵ش/۱۸۷۶م در استانبول به چاپ رسیده است، نام خراسان غربی را در اشاره به عرصه سرزمینی همپوشان با خراسان کنونی ایران ( ربع نیشابور قدیم ) به کار برده و نیشابور را یکی از مدخل های لهجه عثمانی قرار داده و این شهر را مرکز یا کرسی خراسان غربی معرفی نموده است. از دیگر تاریخ نگاران، ایران شناسان و نویسندگان سرشناس معاصر که در آثار خود، جای نام خراسان غربی را همپوشان با گستره جغرافیای تاریخی و فرهنگی ربع نیشابور به کار برده اند می توان به پرودس اکتور شروو ( ایران شناس برجسته آمریکایی - نروژی ) هاینتس گائوبه ( ایران شناس آلمانی ) علینقی منزوی ( مورخ و کتاب شناس ایرانی ) عبدالحسین زرین کوب ( تاریخ نگار و نویسنده برجسته ایرانی ) رسول جعفریان ( پژوهشگر تاریخ اسلام و ایران ) ، محمدابراهیم فیومی ( پژوهشگر مصری فلسفه و فِرَق اسلامی ) محمدجعفر یاحقی ( پژوهشگر برجسته زبان و ادبیات فارسی ) لویی ماسینیون ( تاریخ نگار شرق شناس و اسلام شناس فرانسوی ) رنه گروسه ( تاریخ نگار برجسته فرانسوی ) و … را نام برد.
... [مشاهده متن کامل]
منطقه ربع نیشابور که در غربی ترین بخش خراسان بزرگ گسترده شده میراث دار ساتراپی پارت باستان دوران اشکانی و پیش از آن؛ و همان استان ابرشهر ( نیشابور ) یا «هَمَک اَپَرشَتْر» ساسانی در دوران باستان است و این منطقه را در تناظر با موقعیت ربع بلخ - که شرق خراسان بزرگ را فرا می گیرد - ناحیه نیشابور، رَبع غربی خراسان یا خراسان غربی می خوانند. بلخ در شرق خراسان بزرگ، از مسیر جاده ای به طول حدود ۱۱۵۰ کیلومتری و با گذر از شبرغان، میمنه، هرات، تایباد و فریمان به مرکز کهن بخش غربی خراسان، نیشابور می رسد. بُست، بیهق، گویان ( جوین ) ، جاجرم، ارغیان، اسفراین، استوا، اسفند، جام، باخرز، خواف، زاوه، رُخ، زوزن، بوزجان، طوس، نسا و ابیورد ولایت ها یا شهرستان های عمده خراسان غربی یا ربع نیشابورند. در دوره معاصر تاریخ ایران گستره ربع نیشابور با نام خراسان غربی شناساست چنان که احمد وفیق پاشا، سیاستمدار امپراتوری عثمانی و فرهنگ نگار سرشناس ترک، در فرهنگنامه ترکی «لهجه عثمانی» که به سال ۱۲۹۳ق/۱۲۵۵ش/۱۸۷۶م در استانبول به چاپ رسیده است، نام خراسان غربی را در اشاره به عرصه سرزمینی همپوشان با خراسان کنونی ایران ( ربع نیشابور قدیم ) به کار برده و نیشابور را یکی از مدخل های لهجه عثمانی قرار داده و این شهر را مرکز یا کرسی خراسان غربی معرفی نموده است. از دیگر تاریخ نگاران، ایران شناسان و نویسندگان سرشناس معاصر که در آثار خود، جای نام خراسان غربی را همپوشان با گستره جغرافیای تاریخی و فرهنگی ربع نیشابور به کار برده اند می توان به پرودس اکتور شروو ( ایران شناس برجسته آمریکایی - نروژی ) هاینتس گائوبه ( ایران شناس آلمانی ) علینقی منزوی ( مورخ و کتاب شناس ایرانی ) عبدالحسین زرین کوب ( تاریخ نگار و نویسنده برجسته ایرانی ) رسول جعفریان ( پژوهشگر تاریخ اسلام و ایران ) ، محمدابراهیم فیومی ( پژوهشگر مصری فلسفه و فِرَق اسلامی ) محمدجعفر یاحقی ( پژوهشگر برجسته زبان و ادبیات فارسی ) لویی ماسینیون ( تاریخ نگار شرق شناس و اسلام شناس فرانسوی ) رنه گروسه ( تاریخ نگار برجسته فرانسوی ) و … را نام برد.
