راولینْسون، هِنْری (۱۸۱۰ـ۱۸۹۵)(Rawlinson, Henry)
خاورشناس و دولتمرد انگلیسی. در لندن درس خواند. در ۱۸۲۷ برای خدمت در شرکت هند شرقی انگلیسی به بمبئی رفت. در آن جا، فارسی آموخت و دیری نگذشت که به کار مترجمی گماشته شد. در ۱۸۳۳ او را برای کار نظامی به ایران فرستادند. در مدت اقامتش در ایران (۱۸۳۳ـ۱۸۳۹) از کتیبه های میخی تخت جمشید، گنج نامه در دامنۀ کوه الوند، و طاق بستان رونوشت برداشت. پس از تیرگی روابط ایران و انگلیس، نمایندۀ سیاسی کشورش در قندهار (۱۸۴۰) و سپس در عربستان عثمانی (۱۸۴۴) شد و در این سمت اخیر در بغداد اقامت گزید. در بغداد به مطالعۀ کتیبه های میخی پرداخت و سرانجام کتیبه های میخی بیستون را رمزگشایی کرد و خواند و نتیجۀ کارش را با نوشتن مقالۀ مهم «کتیبۀ میخی فارسی در بیستون» در مجلّۀ انجمن شاهی آسیایی انتشار داد (۱۹۴۶). در دورۀ اقامت در بغداد، به کاوش هایی در بابل و آشور نیز پرداخت. در ۱۸۵۵ از کار کناره گرفت و به انگلستان بازگشت. در ۱۸۵۹ـ۱۸۶۰ نمایندۀ فوق العاده و وزیرمختار انگلستان در دربار ایران بود. در ۱۸۷۱ـ۱۸۸۱ ریاست انجمن شاهی آسیایی و در ۱۸۷۱ـ۱۸۷۲ و ۱۸۷۴ـ۱۸۷۵ ریاست انجمن شاهی جغرافیایی را برعهده داشت. راولینسون بنیادگذار اصلی مطالعۀ خط میخی فارسی، و نخستین کسی است که توانست سنگ نوشته های میخی را بخواند. او گنجینه ای از آثار باستانی ساسانی و بابلی گرد آورد که آن را به موزۀ بریتانیایی سپرد. از دیگر آثارش: مختصری از تاریخ آشور بر پایۀ کتیبه های کشف شده در ویرانه های نینوا (۱۸۵۲)؛ یادداشت هایی دربارۀ اوایل تاریخ بابل (۱۸۵۴)؛ چاپ تاریخ هرودوت با همکاری برادرش جورج در چهار جلد (۱۸۵۸)؛ کتیبه های میخی آسیای غربی (با همکاری) (۱۸۶۱ـ۱۸۸۰)؛ انگلستان و روسیه در شرق (۱۸۷۵)؛ شرح کتیبه های میخی بابل و آشور (۱۸۵۰).
خاورشناس و دولتمرد انگلیسی. در لندن درس خواند. در ۱۸۲۷ برای خدمت در شرکت هند شرقی انگلیسی به بمبئی رفت. در آن جا، فارسی آموخت و دیری نگذشت که به کار مترجمی گماشته شد. در ۱۸۳۳ او را برای کار نظامی به ایران فرستادند. در مدت اقامتش در ایران (۱۸۳۳ـ۱۸۳۹) از کتیبه های میخی تخت جمشید، گنج نامه در دامنۀ کوه الوند، و طاق بستان رونوشت برداشت. پس از تیرگی روابط ایران و انگلیس، نمایندۀ سیاسی کشورش در قندهار (۱۸۴۰) و سپس در عربستان عثمانی (۱۸۴۴) شد و در این سمت اخیر در بغداد اقامت گزید. در بغداد به مطالعۀ کتیبه های میخی پرداخت و سرانجام کتیبه های میخی بیستون را رمزگشایی کرد و خواند و نتیجۀ کارش را با نوشتن مقالۀ مهم «کتیبۀ میخی فارسی در بیستون» در مجلّۀ انجمن شاهی آسیایی انتشار داد (۱۹۴۶). در دورۀ اقامت در بغداد، به کاوش هایی در بابل و آشور نیز پرداخت. در ۱۸۵۵ از کار کناره گرفت و به انگلستان بازگشت. در ۱۸۵۹ـ۱۸۶۰ نمایندۀ فوق العاده و وزیرمختار انگلستان در دربار ایران بود. در ۱۸۷۱ـ۱۸۸۱ ریاست انجمن شاهی آسیایی و در ۱۸۷۱ـ۱۸۷۲ و ۱۸۷۴ـ۱۸۷۵ ریاست انجمن شاهی جغرافیایی را برعهده داشت. راولینسون بنیادگذار اصلی مطالعۀ خط میخی فارسی، و نخستین کسی است که توانست سنگ نوشته های میخی را بخواند. او گنجینه ای از آثار باستانی ساسانی و بابلی گرد آورد که آن را به موزۀ بریتانیایی سپرد. از دیگر آثارش: مختصری از تاریخ آشور بر پایۀ کتیبه های کشف شده در ویرانه های نینوا (۱۸۵۲)؛ یادداشت هایی دربارۀ اوایل تاریخ بابل (۱۸۵۴)؛ چاپ تاریخ هرودوت با همکاری برادرش جورج در چهار جلد (۱۸۵۸)؛ کتیبه های میخی آسیای غربی (با همکاری) (۱۸۶۱ـ۱۸۸۰)؛ انگلستان و روسیه در شرق (۱۸۷۵)؛ شرح کتیبه های میخی بابل و آشور (۱۸۵۰).
wikijoo: راولینسون،_هنری_(۱۸۱۰ـ۱۸۹۵)