واژه ی لاتین rational با تلفظ راسیونال به زبان آلمانی و رَشِنال به زبان انگلیسی، شاید به احتمال قوی در اصل و ریشه از سه کلمه فارسی به شکل زیر ساخته شده بوده باشد : rati در اصل به شکل rasi با تلفظ راسی مخفف راستی و o با تلفظ او یعنی ضمیر سوم شخص مفرد و nal با تلفظ نال که ریشه در مصدر یا فعل نالیدن داشته. لذا واژه لاتین راسیونال به معنای عقلانی در اصل و ریشه به شکل" راسی او نال " تلفظ و بیان میشده به معنای زیر: براستی که او می نالد. به قول حافظ: نمی دانم که این چیست در درون من خسته دل/ که من ساکت و او در فقان و غوقا ست /
... [مشاهده متن کامل]
به قول امّانوئل ( Immanuel : ایمان او اِل ) کانت فیلسوف بزرگ ایده آلیسم آلمان در دوران روشنگری و بنیانگذار فلسفه ی ترانسِندتال ( transzendental ) دو نوع عقل وجود؛ یکی محض و دیگری عملی. همچنین از دیدگاه او شناخت دو نوع می باشد؛ یکی امپیری یا امپیریستی و یا تجربی و دیگری راسیونال یا عقلانی و شناخت عقلانی محض یا ترانسندتال، شناختی محسوب میشود که هیچگونه ریشه و اثر حسی و تجربی نداشته باشد. کانت در پایان سیر و سلوک فکری، خیالی و صِوَری خویش به دو نوع من و دنیا باور پیدا کرده است؛ یکی عینی، واقعی، تجربی و پدیدار شده یا فنومنی و دیگری غیبی، غیر تجربی، امکانی یا استعلائی و پدیدار نشده یا نئومنی.
Die transzendtale Welt : دنیای استعلایی.
Das transzendtale Ich : منِ استعلایی.
اما به روشنی معلوم نیست که منظور کانت از این من و دنیای غیر تجربی و پدیدار نشده چه بوده و میباشد؟
به خرد گرایی رجوع شود.