راست خانه

لغت نامه دهخدا

راست خانه. [ ن َ / ن ِ ] ( ص مرکب ) که خانه راست دارد. که بر جهت واحدی است. که یکرویه است. آدم راست و امین را گویند و در اصطلاح کسی را گویند که با همه کسی از قرار راستی و درستی معاش کند. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ). کسی که با همه کس از روی راستی و درستی ودیانت و امانت معاش کند. ( ناظم الاطباء ) ( برهان ). به معنی کسی که راست و درست باشد. ( غیاث ) :
با من ای خاصگان درگه من
راست خانه شوید چون ره من.
نظامی.
چو راست خانه کسی ام که روزگار مرا
همی طرازد بر خط استوا پرده.
کمال الدین اسماعیل ( ازآنندراج ).
|| کنایه از چیز راست و درست باشد. ( از آنندراج ). || مستقیم. درست :
کجیها شد ز شرعت راست خانه
کمانها نیز آمد بر نشانه.
ناظم هروی ( از آنندراج ).
|| راست رو : مهره شطرنج هرگاه راست برود راست خانه است و شاه شطرنج همیشه راست حرکت میکند. ( هفت پیکر چ وحید ص 100 ).

فرهنگ فارسی

( صفت ) ۱ - شخصی که با همه کس از قرار راستی و درستی و امانت و دیانت رفتار کند ۲ - هر چیز راست و درست .

فرهنگ معین

(نِ یا نَ ) (ص مر. ) کنایه از: ۱ - شخصی که با همه کس از قرار راستی و درستی و امانت و دیانت رفتار کند. ۲ - هر چیز راست و درست .

فرهنگ عمید

۱. کسی که بنیان زندگانیش بر راستی و درستی باشد، آن که با همه کس از روی راستی و درستی رفتار می کند.
۲. راست ودرست.

پیشنهاد کاربران

راست خانه ؛ کسی که با همه کس از روی راستی و درستی و دیانت و امانت معاش کند. ( ناظم الاطباء ) .
راست خانه: امین و صدیق، کسی که با همه کس به صداقت و راستی رفتار کند.
با من ای خاصّگان درگه من
راست خانه شوید چون ره من
دکتر ثروتیان در مورد این واژه می نویسد: ( ( راه در این بیت به معنی پرده و آهنگ، اصطلاح موسیقی است و" راست" نیز یکی از پرده هاست، و" راست ساز "نوعی از سازندگی و صفتی از صفات سازهای ذوالاوتار است، به قرینه ی ادات تشبیه چون به نظر می رسد احتمالا" راست خانه "نیز یکی از اصطلاحات موسیقی بوده باشد. بنابراین علت گزینش و ایجاد اصطلاح" راست خانه" شدن ( به صورت اضافه یا قطع اضافه ) قابل تحقیق است!؟ ) )
... [مشاهده متن کامل]

( هفت پیکر نظامی، تصحیح دکتر ثروتیان، ۱۳۸۷ ، ص۴۷۴. )

بپرس