رازی محمد بن زکریا

[ویکی نور] ابوبکر محمد بن زکریای رازی ، یکی از اثرگذارترین پزشکان در گستره ی دانش پزشکی اسلامی است. رازی این شهرت و افتخار را در حال حاضر و یا طی دو سه سده ی گذشته که شناسایی و بررسی نقش پزشکی و پزشکان اسلامی در غرب و به وسیله ی خاورشناسان آغاز گشته، به دست نیاورده است. وی از آغاز دوران زندگی و مدت کوتاهی پس از آن مشهور شده بود. دلیل این گفته، فهرستی است که یکی دیگر از بزرگ ترین دانشمندان اسلامی، ابوریحان محمد بن احمد بیرونی
تقریبا یک سده پس از زندگی رازی فراهم آورده است. علاقه ی وافر بیرونی به رازی و اینکه وی خود را از پیروان او می دانسته، با مطالعه کتاب «فهرست کتاب های محمد بن زکریای رازی» بیرونی روشن می شود. امروزه بخش اعظم دانسته های ما درباره ی رازی نیز از طریق نوشته های بیرونی به دست آمده است. به نوشته ی بیرونی، «رازی در اول شعبان 251، در ری به دنیا آمد. به کار کیمیا اشتغال داشت، هیچ گاه از خواندن غافل نمی شد و کتاب خود را بر دیوار تکیه می داد تا هرگاه هنگام خواندن به خواب رفت با صدای افتادن کتاب از خواب بیدار شده و خواندن را ادامه دهد. کار با آتش و پرداختن به تحقیقات شیمیایی که بوی تند مواد شیمیایی را با خود داشت و همچنین مطالعه شبانه روزی، موجب بیماری چشمان او شد. وی برای درمان چشمان خود به پزشکی پرداخت و پزشکی بزرگ و کارآمد شد، رازی در پایان عمر چشمانش آب آورد و به یکی از شاگردانش که از طبرستان برای درمان چشمان او آمده بود، به دلیل دردهایی که این درمان در پی داشت، اجازه ی ادامه ی مداوا نداد. پس از این بیماری چندان نزیست و در زادگاه خود، شهر ری در 5 شعبان 313 در 62 سالگی درگذشت»
این خلاصه ای اجمالی از زندگی رازی است که بیرونی آن را نقل کرده است.
بیرونی در ادامه، نام 184 کتاب از آثار رازی را در 11 دسته، شامل کتاب های پزشکی، آثاری در طبیعیات، منطقیات، ریاضیات و نجوم، تفسیرها و تلخیص هایی بر آثار دیگران، آثار فلسفی، مابعدالطبیعه، الهیات، کیمیا و آثار کفریات و فنون گوناگون برشمرده استبا گذشت ایام، آگاهی های دیگری نیز از زندگی رازی در آثار و نوشته های دیگران راه یافت. ابن ندیم، بزرگ فهرست شناس و زندگی نامه نویس اسلامی، افزوده است که او به شهرهای گوناگون سفر و با نویسندگان و دانشمندان بسیاری نامه نگاری کرده استابن ندیم همچنین خود فهرستی از آثار رازی را برشمرده که اگرچه به جامعیت فهرست بیرونی نمی رسد، ولی چند کتاب در آن وجود دارد که در فهرست بیرونی نیامده است
گزارش ابن ابی اصیبعه نیز حاوی آگاهی هایی است که دیگران ذکری از آن نکرده اند، از جمله آنکه رازی در شعر و شاعری نیز دستی داشته استابن ابی اصیبعه همچنین دو بیت از اشعار رازی را به عربی ضبط کرده است
مفصل ترین گزارش از آثار رازی نیز توسط ابن ابی اصیبعه نوشته شده است. او فهرستی از آثار رازی را برشمرده که شمار آن ها به 238 عنوان می رسداین بیشترین تعداد کتاب است که نویسنده ای از رازی گزارش کرده است.