[ویکی فقه] حدیث ثقلین حدیثی متواتر از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) درباره ارزش و جایگاه قرآن و عترت نبوی می باشد. این حدیث از احادیث متقنی است که در اثبات امامت اهل بیت (علیهم السّلام) وارد شده است، اما ابن تیمیه حرانی با نگاه شک و تردید به حدیث نگریسته و شبهاتی را بر این حدیث وارد نموده است؛ لذا لازم است که شبهات را ذکر نموده و آنها را نقد و بررسی نماییم.
ابن تیمیه حرانی در منهاج السنه می نویسد:والذی رواه مسلم انه بغدیر خم قال انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله فذکر کتاب الله وحض علیه ثم قال وعثرتی اهل بیتی اذکرکم الله فی اهل بیتی ثلاثا وهذا مما انفرد به مسلم ولم یروه البخاری وقد رواه الترمذی وزاد فیه وانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض،وقد طعن غیر واحد من الحفاظ فی هذه الزیادة وقال انها لیست من الحدیث والذین اعتقدوا صحتها قالوا: انما یدل علی ان مجموع العترة الذین هم بنو هاشم لا یتفقون علی ضلالة وهذا قاله طائفة من اهل السنة وهو من اجوبة القاضی ابی یعلی وغیره،والحدیث الذی فی مسلم اذا کان النبی• قد قاله فلیس فیه الا الوصیة باتباع کتاب الله وهذا امر قد تقدمت الوصیة به فی حجة الوداع قبل ذلک وهو لم یامر باتباع العترة لکن قال اذکرکم الله فی اهل بیتی وتذکیر الامة بهم یقتضی ان یذکروا ما تقدم الامر به قبل ذلک من اعطائهم حقوقهم والامتناع من ظلمهم وهذا امر قد تقدم بیانه قبل غدیر خم، فعلم انه لم یکن فی غدیر خم امر یشرع نزل اذ ذاک لا فی حق علی ولا غیره لا امامته ولا غیرها. آنچه که مسلم در صحیحش درباره غدیرخم نقل کرده است این جمله است که رسول خدا فرمود: من در میان شما دو یادگار گرانبها می گذارم یکی کتاب خدا است که درباره آن سفارش نموده است سپس فرمود: عترت و خاندانم را فراموش نکنید' ولی بخاری آن را نقل نکرده است.اما ترمذی با این اضافه نقل کرده است که رسول خدا فرمود: این دو از هم جدا شدنی نیستند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.گروهی از حافظان حدیث این بخش را زائد دانسته و قبول ندارند و گفته اند: آنچه از این حدیث فهمیده می شود این است که همه عترت یعنی بنی هاشم بر ضلالت و گمراهی اجتماع نمی کنند.گروهی از اهل سنت همین جواب را داده اند که از جمله آنان جواب قاضی ابویعلی و غیر او است.در نقل مسلم اگر رسول خدا هم آن را فرموده باشد چیزی جز سفارش به پیروی از کتاب خدا دیده نمی شود که در حجة الوداع هم به آن سفارش فرموده بود ولی درباره تبعیت و پیروی از عترت فرمانی وجود ندارد فقط تذکر به ایفای حقوق و دوری از ستم به آنان شده است که قبل از این هم بوده است.بنابراین نه سخن از علی به میان آمده است و نه امامت اهل بیت و نه غیر آن.
ابن تیمیه حرانی، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة، ج۷، ص۳۱۸-۳۱۹، ناشر:مؤسسة قرطبة، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۶.
مفهوم این حدیث در لغت و اصطلاح بررسی می شود.
← درلغت
شبهات حدیث ثقلین را آورده به پاسخ آنها می پردازیم.
← عدم تواتر حدیث ثقلین
...
ابن تیمیه حرانی در منهاج السنه می نویسد:والذی رواه مسلم انه بغدیر خم قال انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله فذکر کتاب الله وحض علیه ثم قال وعثرتی اهل بیتی اذکرکم الله فی اهل بیتی ثلاثا وهذا مما انفرد به مسلم ولم یروه البخاری وقد رواه الترمذی وزاد فیه وانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض،وقد طعن غیر واحد من الحفاظ فی هذه الزیادة وقال انها لیست من الحدیث والذین اعتقدوا صحتها قالوا: انما یدل علی ان مجموع العترة الذین هم بنو هاشم لا یتفقون علی ضلالة وهذا قاله طائفة من اهل السنة وهو من اجوبة القاضی ابی یعلی وغیره،والحدیث الذی فی مسلم اذا کان النبی• قد قاله فلیس فیه الا الوصیة باتباع کتاب الله وهذا امر قد تقدمت الوصیة به فی حجة الوداع قبل ذلک وهو لم یامر باتباع العترة لکن قال اذکرکم الله فی اهل بیتی وتذکیر الامة بهم یقتضی ان یذکروا ما تقدم الامر به قبل ذلک من اعطائهم حقوقهم والامتناع من ظلمهم وهذا امر قد تقدم بیانه قبل غدیر خم، فعلم انه لم یکن فی غدیر خم امر یشرع نزل اذ ذاک لا فی حق علی ولا غیره لا امامته ولا غیرها. آنچه که مسلم در صحیحش درباره غدیرخم نقل کرده است این جمله است که رسول خدا فرمود: من در میان شما دو یادگار گرانبها می گذارم یکی کتاب خدا است که درباره آن سفارش نموده است سپس فرمود: عترت و خاندانم را فراموش نکنید' ولی بخاری آن را نقل نکرده است.اما ترمذی با این اضافه نقل کرده است که رسول خدا فرمود: این دو از هم جدا شدنی نیستند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.گروهی از حافظان حدیث این بخش را زائد دانسته و قبول ندارند و گفته اند: آنچه از این حدیث فهمیده می شود این است که همه عترت یعنی بنی هاشم بر ضلالت و گمراهی اجتماع نمی کنند.گروهی از اهل سنت همین جواب را داده اند که از جمله آنان جواب قاضی ابویعلی و غیر او است.در نقل مسلم اگر رسول خدا هم آن را فرموده باشد چیزی جز سفارش به پیروی از کتاب خدا دیده نمی شود که در حجة الوداع هم به آن سفارش فرموده بود ولی درباره تبعیت و پیروی از عترت فرمانی وجود ندارد فقط تذکر به ایفای حقوق و دوری از ستم به آنان شده است که قبل از این هم بوده است.بنابراین نه سخن از علی به میان آمده است و نه امامت اهل بیت و نه غیر آن.
ابن تیمیه حرانی، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة، ج۷، ص۳۱۸-۳۱۹، ناشر:مؤسسة قرطبة، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۶.
مفهوم این حدیث در لغت و اصطلاح بررسی می شود.
← درلغت
شبهات حدیث ثقلین را آورده به پاسخ آنها می پردازیم.
← عدم تواتر حدیث ثقلین
...