ذوالقلبین

لغت نامه دهخدا

ذوالقلبین.[ ذُل ْ ق َ ب َ ] ( اِخ ) لقب جیمل بن معمربن حبیب بن عبداﷲ فهری ، مکنی به ابی معمر. فیه نزلت : ما جعل اﷲ لرجل من قلبین فی جوفه ( قرآن 33 / 4 ). وی معاصر رسول اکرم و از مشرکین قریش است. او حافظه قوی داشت و چیزها نیکو بیاد گرفتی و از این رو قریش گفتندی او را دودل است که این همه چیز بیاد تواند داشت. و او خود هم چنین میگفت که مرا دو دل باشد، و هر ماه یکی از آن دو را بکار برم و در دلاوری و شجاعت و عقل از محمد ( صلوات اﷲ علیه و سلم ) برتر باشم. و ببعض روایات آیه ٔ: ماجعل اﷲ لرجل من قلبین فی جوفه. در حق او نازل گردید. تا بروز غزوه بدر آنگاه که مشرکین هزیمت شدند او نیز با دهشت و اضطرابی تمام یک تای نعلین بر پای و تائی بدست میگریخت و ابوجهل در این وقت بدو رسید وپرسید چه روی داده است گفت قوم بگریختند. گفت چرا این نعل بر پای و دیگری در دست داری گفت گمان میبردم که هر دو بپای کرده ام. و از آنروز باز مردم بدانستندکه گمان قریش و دعوی خود او بر باطل است. ابوالفتوح رازی در تفسیر آیه ٔ: و ما جعل اﷲ لرجل من قلبین فی جوفه ، گوید: مفسران گفتندآیت در مردی آمد نام او جمیل بن معمرّبن حبیب بن عبداﷲ الفهری و او مردی بود عاقل و ذورای و حافظ، مردم گفتند همانا ابن حفظ که این مرد راست به یک دل نباشد.شاید بودن که به دو دل باشد و او نیز باور کرد، گفت مرا دو دل است و این سخن هر وقت میگفت ، خدای تعالی این آیت فرستاد. راوی خبر گوید که روز بدر، ابن جمیل را دیدم که بهزیمت می رفت یک تای نعل در پای و یک تای در دست و می گریخت. او را گفتم یا ابامعمر این نعل چرا بدست گرفته ای در پای نمی کنی گفت : «من ندانستم که نعل در دست دارم یا در پای » گفتم چون تو مردی باید که دعوی کند که مرا دو دل است که چندانی ضبط ندارد دروقت خوف که نداند نعل در دست دارد یا در پای ! بعضی دگر گفتند کافران را چون از علم و حفظ رسول عجب آمد گفتند همانا محمد علیه السلام دو دل دارد، خدای تعالی این آیت فرستاد برای ایشان. زهری و مقاتل گفتند: این مثلی است که خدای تعالی زد برای مظاهران که از اهل خود ظهار کردندی و گفتندی : انت علی کظهر امی. و برای مُتَبنیان که ایشان پسر دیگری را بفرزندی گرفتندی ، گفت چنانکه محال است که مردی را دو دل باشد محال است که یک زن هم زن او باشد هم مادرش ، یا یک شخص هم پسراو باشد و هم پسر دیگری. آنگه این را بر ایشان محقق کرد، گفت : و ما جعل ازواجکم اللائی تظاهرون منهن امّهاتکم ( قرآن 33 / 4 )؛ و نکرد آن زنان را که شما از ایشان ظهار می کنید مادران شما. ابوجعفر و ابوعمرو و ورش لای خواندند بی همزه و بیمد و یعقوب و نافع مهموزممدود خواندند بی یا و اهل کوفه و شام بهمزه و مدّ و یا خواندند و انشدوا علی قرائة نافع قول الشاعر:بیشتر بخوانید ...

پیشنهاد کاربران

بپرس