ذوالخلصه

( ذوالخلصة ) ذوالخلصة. [ ذُل ْ خ َ ل َ ص َ ] ( اِخ ) نام بتخانه بنودوس و بنوخثعم و بجیلة و نزدیکان آن قبائل را به تبالة. و خلصة نام بتی از ایشان است. و این بت را آنگاه که رسول اکرم جریربن عبداﷲ البجلی را بدان صوب مبعوث فرمود، بسوخت. و بعضی گفته اند آن بت ازعمروبن لحی بن قمعه بود و آن را هنگامی که بت ها را در جایهای پراکنده مکه نصب می کردند در پائین مکه برپا داشت و این بت را قلاده ها می پوشیدند و خایه های شترمرغ می آویختند و قربانیها می گزرانیدند و معنی از نام ذوالخلصة این اراده می کردند که پرستندگان و طوف کنندگان گرد او رهاشدگان یا با خلوصان باشند. و برخی گفته اند کعبه یمانیة همین ذوالخلصة است و آن کعبه ای است که ابرهةبن صباح حمیری برآورد و بدانجا بتی بود بنام خلصة و سپس آن کعبه ویران شد. و هم گفته اند که ذوالخلصة را کعبه یمانیة و بیت الحرام را کعبه شامیّة می خوانده اند. و زمخشری گوید در این گفته بحث و نظری است چه کلمه ( ذو ) جز به اسماء اجناس اضافه نشود. ابن حبیب در مخبر گوید که ذوالخلصة خانه ای بود معبد قبائل بجیلة و خثعم و حارث بن کعب و جرم و زُبید و غوث بن مرّبن ادّرا و بنوهلال بن عامر سدنه آن بودند. و آن در عبلاء، میان مکه و یمن به چهارمنزلی مکه بود و یاقوت گوید چنانکه شنیده ام امروز آنجا خانه گازری است و مبرد گوید الحال مسجد جامع بلده عبلات واقع در ارض خثعم است. و ابوالمنذر گوید، یکی از بتهای عرب ذوالخلصه است و آن از سنگی سپید بود بر هیأت تاجی بنگار کرده و در تباله میان مکه و یمن جای داشت به هفت شبی مکه و سدنه آن بنوامامة از قبیله باهلةبن اعصر بودند و آن را بزرگ میداشتند و قبائل خثعم و بجیله وازدالسرة و بطون نزدیک بدانان و هم قبیله هوازن هدایا بوی میبردند و خداش بن زبیرالعامری آنگاه که عثعث بن وحشی خثعمی در پیمان خود با او غدر آورده گوید:
و ذکَّرته باﷲ بینی و بینه
وما بیننا من مده لو تذکَّرا
و بالمروة البیضاء ثم تبالة
و مجلسةالنعمان حیث تنصَّرا.
و بدان زمان که رسول اکرم صلوات اﷲ علیه مکه را بگشود و عرب مسلمانی پذیرفت و وفدها بخدمت او صلوات اﷲعلیه فرستادند. جریربن عبداﷲ در حالی که اسلام پذیرفته بود نزد رسول ( ص ) رفت و حضرت او بوی فرمودند ای جریر آیا نخواهی شر این ذی الخلصه برکندن گفت آنچه رسول خدا فرماید چنان کنم و پیغمبر او را بدان قصد گسیل فرمود و وی برفت و در راه مردمی از بنی احمس ابی بجیلة را نیز بیاری همراه ببرد و بدانجا جنگی میان او و بنوامامة درگرفت و دویست تن از بنوقحافةبن عامربن خثعم را بکشت و بر قوم ظفر یافت و آنان را هزیمت کرد و بنیان ذی الخلصه را ویران کرد و آتش در آن افکند و یکباره بسوخت و در اینوقت زنی از خثعم این ابیات بگفت :بیشتر بخوانید ...

لغت نامه دهخدا

فرهنگ فارسی

پیشنهاد کاربران

بپرس