ذهبیه

[ویکی شیعه] ذَهَبیه، از طریقت های صوفیه شیعی و از پیروان سید عبدالله برزش آبادی مشهدی. پیدایش این طریقت به قرن نهم در ایران برمی گردد. ذهبیه به نام هایی مانند ذهبیه اغتشاشیه و ذهبیه خالص خوانده شده است. از این طریقت، گروه های متعددی منشعب شدند؛ به همین علت این طریقت را ام السلاسل نامیده اند.
ذهبیه، طریقت خود را از طریق معروف کرخی به امام رضا(ع) و دیگر ائمه(ع) منتسب می کنند و به ولایت قَمریه، قطب ناطق و صامت معتقدند. البته انتسابشان به ائمه(ع) و برخی اعتقادات آنان از سوی علمای شیعه رد شده است.
معروف کَرخی، سَرِی سَقَطی، جُنید بغدادی و شهاب الدین سهروردی از قطب های ذهبیه هستند.

ذَهَبیّه
(یا: سلسلةالذهب) نام یکی از فرقه های شیعۀ صوفیه که از فرقه کبرویه، پیروان شیخ نجم الدین کُبری ( ـ ۶۱۷ ق) منشعب شده است. کبرویه از فرق سنی مذهب صوفیه بود که در قرن هشتم هجری به وسیله خواجه اسحاق خُتّلانی شاگرد و خلیفه سید علی همدانی تدریجاً به تشیّع نزدیک شد و مقارن با وفات ختلانی بین دو تن از شاگردان او سید محمد نوربخش و سید عبدالله بُرزِش آبادی اختلاف و انشقاقی پدید آمد و قسمتی از کبرویه به نام نوربخشیه و قسمتی به نام ذَهَبیه (پیرو بُرزِش آبادی) نامیده شدند. این فرقه سلسله یا زنجیرۀ انتساب خود را از طریق معروف کرخی شاگرد امام رضا (ع) به ائمۀ اطهار و حضرت علی (ع) می رسانند و گفته اند کهاز این رو آن را سلسلۀ طلایی (ذهبی و ذهبیه) می نامند. در وجه تسمیۀ ذهبیه البته اقوال دیگری هم گفته شده است. اخلاص آن ها در تشیّع در عصر بعد از برزش آبادی موجب استمرار این طریقه در عهد صفویه و دوره های بعد از آن شد. آنان همواره در تمسّک به ولایت ائمه و تلفیق بین شریعت و طریقت در مذهب تشیع کوشیده اند. از مشایخ بزرگ این سلسله محمد کارَنْدِهی معروف به پیر پالاندوز (قرن ۱۱ ق) است که مقبرۀ او در مشهد قرار دارد. در قرن ۱۲ ق سید قطب الدین نیریزی در واقع مُجَدِّّد بزرگ این طریقه بود و پس از او بزرگانی ازجمله شاه محمد دارابی، آقا محمدهاشم شیرازی، آقا محمد بیدآبادی و میرزا عبدالنبی شیرازی متولی بقعۀ شاهچراغ در شیراز به رهبری طریقت رسیدند. در قرن حاضر میرزا احمد خوشنویس تبریزی ملقب به وحیدالاولیاء ( ـ ۱۳۳۵ ش)، حاجی میرزا محمدعلی ملقب به حُبّ حیدر ( ـ ۱۳۴۲ ش) و دکتر عبدالحمید گنجویان تبریزی ملقب به حمیدالاولیا، متخصص پوست و استاد پزشکی دانشگاه تبریز و شیراز، به مقام قطبیت و رهبری رسیدند. خانقاه های ذهبیه در شیراز و تبریز قرار دارد و پیروان آن بیشتر در فارس (شیراز) و آذربایجان (تبریز) سکونت دارند و عموماً در شب های پنج شنبه، جمعه و شنبه در خانقاه گرد هم می آیند و ذکر می گویند. آنان از ۱۱ محرم تا ۲۱ صفر به یاد اربعین حسینی روزه می گیرند. برخی تألیفات از ادبیات این سلسله: نورالهدایۀ نجیب الدین رضا؛ کوثرنامه؛ سبع المثانی و آیات الولایه.