دیوبَندی ( dēobandi ) نام یک جنبش اسلامی اهل سنت ( مبتنی بر فقه حنفی و کلام ماتریدی ) است که از هندوستان آغاز شد و سپس در شمال پاکستان گسترش پیدا کرد و در دوران معاصر به جنوب افغانستان، آفریقای جنوبی و بریتانیا نیز گسترش یافته است. برخی گروه ها مانند طالبان و سپاه صحابه از این جنبش نشأت گرفته اند.
... [مشاهده متن کامل]
نام این مذهب از مدرسه دارالعلوم دیوبند گرفته شده که در شهری به نام دیوبند در ایالت اوتار پرادش بود. این مدرسه شبانه روزی در ۱۵ محرم ۱۲۸۳ قمری/ ۱۸۶۷ میلادی، به وسیله شیخ قاسم نانوتوی و به کمک شیخ رشید احمد گنگوهی به عنوان حامی معنوی آن، تأسیس شد.
۵۰ سال پس از شاه ولی الله دهلوی پیروان فکری او در مناطقی که امروزه شمال پاکستان است، جنبشی جهادی با آرمان برپایی خلافت برپا کردند که یکی از رهبران آن شاه اسماعیل ( ۱۷۸۱ – ۱۸۳۱ ) نوه شاه ولی الله بود.
شاه ولی الله دهلوی در زمانی جنبش دیوبندی را پایه گذاشت که امپراطوری مسلمانان در شبه قاره هند فروپاشیده بود و آنان از یک سو با فشار حاکمان محلی هندو و سیک، و از دیگر سو با پیشروی کمپانی هند شرقی بریتانیا روبرو بودند. شاه ولی الله گمان می کرد که مسلمانان پس از نزدیک به هشت قرن، نفوذ و سیطره خود بر هند را از دست داده و امروز در شرایطی کاملاً آسیب پذیر قرار دارند و اگر چاره ای اندیشیده نشود هویت و فرهنگ خود را نیز می بازند. از دید او حفظ هویت دینی عاملی برای ایستادگی مسلمانان و صیانت از هویت آنها بود. او بر نقاط افتراق و تفاوت و نه نقاط اشتراک و تشابه تمرکز می کرد و تلاش می کرد مسلمانان و پیروان دیوبندی را از دیگر مردم جهان جدا کند. او بازگشت به صدر اسلام و فرارفتن از فراورده های فکری و فرهنگی اسلامی سده های پیشین را راه بازیابی هویت دینی مسلمانان می دانست.
موضع گیری سیاسی تند در برابر استعمار بریتانیا بر هند باعث شد این گروه، هواداران زیادی بدست آورد. اما چند دهه پس از شکست این جنبش، پیروان شاه ولی الله به این نتیجه رسیدند که توانی برای کامیابی در زمینه های نظامی و سیاسی ندارند؛ بنابراین راه محافظه کارانه دیگری در پیش گرفتند. در نیمه دوم سده ۱۹ ( میلادی ) یکی از علمای برجسته پیرو مکتب شاه ولی الله، به نام محمدقاسم نانوتوی در سال ۱۲۴۸ قمری ( ۱۸۶۷ میلادی ) مدرسه دیوبندی را در ایالت اوتار پرادش بنیاد کرد. آنها با راه اندازی مدرسه دارالعلوم در شهر دیوبند تلاش کردند جلوی تماس فرزندان مسلمانان با علوم نامسلمانان را بگیرند و با تمرکز بر علوم سنتی بر تقویت هویت دینی تلاش کنند. این جنبش با ضیاء الحق به دنبال تحقق نظام راستین اسلامی در پاکستان بود. جنبش دیوبندی به رغم داشتن جنبهٔ صوفیانه، از تأثیر وهابی گری عربستان سعودی بی تاثیر نماند.
... [مشاهده متن کامل]
نام این مذهب از مدرسه دارالعلوم دیوبند گرفته شده که در شهری به نام دیوبند در ایالت اوتار پرادش بود. این مدرسه شبانه روزی در ۱۵ محرم ۱۲۸۳ قمری/ ۱۸۶۷ میلادی، به وسیله شیخ قاسم نانوتوی و به کمک شیخ رشید احمد گنگوهی به عنوان حامی معنوی آن، تأسیس شد.
۵۰ سال پس از شاه ولی الله دهلوی پیروان فکری او در مناطقی که امروزه شمال پاکستان است، جنبشی جهادی با آرمان برپایی خلافت برپا کردند که یکی از رهبران آن شاه اسماعیل ( ۱۷۸۱ – ۱۸۳۱ ) نوه شاه ولی الله بود.
شاه ولی الله دهلوی در زمانی جنبش دیوبندی را پایه گذاشت که امپراطوری مسلمانان در شبه قاره هند فروپاشیده بود و آنان از یک سو با فشار حاکمان محلی هندو و سیک، و از دیگر سو با پیشروی کمپانی هند شرقی بریتانیا روبرو بودند. شاه ولی الله گمان می کرد که مسلمانان پس از نزدیک به هشت قرن، نفوذ و سیطره خود بر هند را از دست داده و امروز در شرایطی کاملاً آسیب پذیر قرار دارند و اگر چاره ای اندیشیده نشود هویت و فرهنگ خود را نیز می بازند. از دید او حفظ هویت دینی عاملی برای ایستادگی مسلمانان و صیانت از هویت آنها بود. او بر نقاط افتراق و تفاوت و نه نقاط اشتراک و تشابه تمرکز می کرد و تلاش می کرد مسلمانان و پیروان دیوبندی را از دیگر مردم جهان جدا کند. او بازگشت به صدر اسلام و فرارفتن از فراورده های فکری و فرهنگی اسلامی سده های پیشین را راه بازیابی هویت دینی مسلمانان می دانست.
موضع گیری سیاسی تند در برابر استعمار بریتانیا بر هند باعث شد این گروه، هواداران زیادی بدست آورد. اما چند دهه پس از شکست این جنبش، پیروان شاه ولی الله به این نتیجه رسیدند که توانی برای کامیابی در زمینه های نظامی و سیاسی ندارند؛ بنابراین راه محافظه کارانه دیگری در پیش گرفتند. در نیمه دوم سده ۱۹ ( میلادی ) یکی از علمای برجسته پیرو مکتب شاه ولی الله، به نام محمدقاسم نانوتوی در سال ۱۲۴۸ قمری ( ۱۸۶۷ میلادی ) مدرسه دیوبندی را در ایالت اوتار پرادش بنیاد کرد. آنها با راه اندازی مدرسه دارالعلوم در شهر دیوبند تلاش کردند جلوی تماس فرزندان مسلمانان با علوم نامسلمانان را بگیرند و با تمرکز بر علوم سنتی بر تقویت هویت دینی تلاش کنند. این جنبش با ضیاء الحق به دنبال تحقق نظام راستین اسلامی در پاکستان بود. جنبش دیوبندی به رغم داشتن جنبهٔ صوفیانه، از تأثیر وهابی گری عربستان سعودی بی تاثیر نماند.
