دیوان مظالم ؛ دیوانی که در آن رسیدگی میشود به اعمال ظالمانه حکام و امرا و رجال بزرگ دولت یعنی شخص پادشاه به آن رسیدگی میکند و اول کسی که این دیوان را برقرار کرد خلفای عباسی بودندو تا زمان مقتدر خود خلیفه
... [مشاهده متن کامل] به آن دیوان رسیدگی مینمود. ( ناظم الاطباء ) . در تاریخ اسلام هیأتی بوده است که در حل مرافعات و اختلافاتی که قضات از حل آنها باز می ماندند و یا آنکه مدعیان قضاوت آنها را قبول نداشتند و در بسط قدرت و نفوذ قانون بر حکام ولایات نظارت و دخالت میکرد و تا حدودی به دادگاه اداری امروز شباهت داشته است و اساس تشکیل دیوان مظالم و پایه شرعی تاریخی آن به جنگی بر می گردد که خالدبن الولید در آن عده ای از مردان بنی جذیمه را پس از تسلیم بقتل رسانید و رسول ( ص ) علی بن ابی طالب را مأمور پرداخت دیه مقتولین کرد. این دیوان در دوره بنی امیه تحت نظر خلیفه اداره میشد و پس از آن به ناظرالمظالم تفویض گردید و مأموریت این دیوان رسیدگی به تجاوز حکام بر رعایا و شکایت مأمورین راجع به حقوق و اجرت ، مراقبت از مأمورین ، وصول مالیاتها و استرداد اموال غصب شده از ناحیه حکام به صاحبان آنها بوده است و نیز نظارت بر اجرای احکام. ( از الموسوعة العربیة المیسرة ) . رجوع به ترکیبات ذیل دیوان و تاریخ تمدن جرجی زیدان ج 1 ص 187 شود.
