دیوان جیش

[ویکی اهل البیت] این دیوان که به نام «دیوان جُند» نیز نامیده شده در زمان خلافت خلیفه دوم برپا شد. وظیفه این دیوان، در آغاز پیدایش، سرشماری و تهیه فهرستی از نام مردمانی بود که در جنگهای صدر اسلام شرکت می کردند؛ تا با در دست داشتن آماری صحیح از آنها هزینه بیت المال مسلمین بررسی شده و میزان سهم هر یک از مردم از بیت المال روشن شود. در تهیه این فهرست آنچه مورد توجه قرار می گرفت، نزدیکی مردمان به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بود. به مرور زمان بر وظایف این دیوان افزوده شد. سرپرستی امور لشکری مسلمین، تهیه انواع آمارها از تعداد جنگاوران، تعداد کشته شدگان، زخمیان و وظیفه وجوه پرداختی به هر کدام از جنگاوران ازجمله وظایف این دیوان بود. سرپرست این دیوان «ناظر الجیش» نامیده می شد.
علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامی، ص97