دیوان بیگی

لغت نامه دهخدا

دیوان بیگی. [ دی ب ِ ] ( ص مرکب ، اِ مرکب ) ( از: دیوان + بیگ + ی نسبت )منصب دار حکومت و رئیس محاکمات شهر. ( ناظم الاطباء ). یکی از هفت عضو جانقی دوره صفویه به اصفهان. دیوان بیگی در دوره صفویه رئیس عدالت و وظایف وی آنچنانکه در تذکرةالملوک مذکور افتاده است چهار گونه بوده :
1- رسیدگی بجرایم کبیره ای که در سراسر کشور رخ دهد. 2- دیوان بیگی کلیه محاکم شرعی را تحت نظر داشت و بخصوص مأمور اجرای تصمیمات و احکام آن محاکم بود. 3- دو روز در هفته نیز در خانه خود به امور قضایی مردم رسیدگی میکرد. اما بکارهایی که در صلاحیت مصادر امور اداری بود وارد نمیگشت. 4- دیوان بیگی محکمه رسیدگی بشکایات سراسر کشور بود و علیه مقامات ذی نفوذ عالی مرتبه شکایاتی بدو میرسید. ( از سازمان اداری حکومت صفوی ص 92 ). در عهد صفویه عنوان مأموری بود که بر امور قضائی نظارت داشت و اجرای قوانین و احکام تحت نظر او بود و در کشیکخانه به امور شرعی و در خانه خود به دعاوی رسیدگی میکرد و در نزد شاه تقرب و نفوذ تمام داشت و مقرب الخاقان بشمار می آمد. ( دائرة المعارف فارسی ).

دیوان بیگی. [ دی ب ِ ] ( اِ مرکب ) نوعی از کبوتران که پر و گلو آنان سیاه باشد و میان و بازو سفید. ( غیاث ) ( آنندراج ).

فرهنگ فارسی

( صفت ) رئیس دیوان عدالت ( صفویان و قاجاریان ) رئیس محاکمات شهر .
نوعی از کبوتران که پر و گلو آنان سیاه باشد .

فرهنگ عمید

مٲمور مخصوص اجرای احکام و قوانین در عهد صفویه که به بعضی از دعاوی هم رسیدگی می کرد.

دانشنامه آزاد فارسی

دیوان بِیْگی
عالی ترین مقام قضایی در دورۀ صفویه . این مقام وظیفه داشت تا متخلفان را در سراسر کشور به مجازات برساند و به چهار خیانت یا اَحداث اربعه، که شامل شکستن دندان ، کورکردن ، تجاوز، و قتل بود، رسیدگی کند. همچنین بر تمامی محاکم شرعی نظارت می کرد و مأمور اجرای تصمیمات و احکام بود. علاوه بر این، رسیدگی به شکایت برضد مقامات عالی رتبه ، سفرای مقیم دربار ایران و اتباع خارجی در حضور وی صورت می گرفت . دیوان بیگی چهار روز در هفته ، در کشیک خانه در جنب عالی قاپو، و دو روز در هفته ، در خانۀ خود، به امور قضایی مردم رسیدگی می کرد و هیچ مداخله ای در امور مصالح دولت و مملکت نمی کرد . در دورۀ قاجار اعتمادالسلطنه از عنوان دیوان بیگی در زمرۀ مقامات و انتصابات یاد کرده است ، اما به نظر می رسد این مقام در دورۀ قاجار اهمیت دورۀ صفویه را نداشته است .

پیشنهاد کاربران

رئیس دیوان عدالت
قاضی القضات
رئیس دادگستری
. . . . بعد از او دیوان بیگی نشست که مقامش همتای وزیر دادگستری است و قاضی القضات بود. . . .
سفرنامه شاردن

بپرس