[ویکی اهل البیت] کتابی با عنوان دیوان شعر که منسوب به امام علی علیه السلام است .
گروهی بیش از دو بیت را برای حضرت ، ثابت نمی دانند و برخی دیگر ، همه اشعار دیوان های موجود منسوب به وی را از وی می دانند. در یک نگاه کلّی ، دو دیدگاه در این باره به دست می آید : الف . برخی تعداد اشعار را اندک و لقب «شاعر» دادن به امام علیه السلام را نادرست می دانند ؛ البته برخی از ایشان تصریح دارند که نسبت دادن این عنوان به امام علیه السلام بر مقام ایشان نمی افزاید و حتی شاید از آن بکاهد. یونس بن حبیب نحوی ، ۱ ابوعثمان بکربن محمد مازنی ، ۲ محمدبن عمران کاتب مرزبانی ، ۳ زمخشری ، ۴ فیروزآبادی ۵ و سید علی خان کبیر ۶ از کسانی اند که صحّت نسبت بیش از دو بیت را به علی علیه السلام نپذیرفته اند . یاقوت حَمَوی ، پنج بیت دیگر به آن دو بیت افزوده است . ۷ مورّخانی چون یعقوبی ، مسعودی ، ابن قتیبه و طبری در کتاب های خود به اشعار امام علی علیه السلام اشاره نکرده اند و این ، نشان از اندکیِ سروده ها دارد . ب . برخی او را «شاعر» می شناسند . شَعبی گفته است : ابوبکر ، عمر و عثمان ،شعر می گفتند و علی شاعرترین آنان بود . ۱ ابن عبد ربّه ، می گوید : ابوبکر و عمر ، شاعر بودند و علی شاعرترین آنان بود . ۲ قَلقَشندی از سعید بن مسیَّب آورده است که ابوبکر و عمر ، خوب شعر می گفتند و علی شاعرترین آنان بود . ۳ محمد بن طلحه شافعی (م ۶۵۲ ق) ، ۴ سبط ابن جوزی (م ۶۵۴ ق) ۵ و شِبْلَنجی (م ۱۲۹۸ ق) ۶ در کتاب های خود ، برای سخنان امام علی علیه السلام دو عنوان منثور و منظوم قرار داده و شعرهای بسیاری به حضرت نسبت داده اند . همچنین قاضی قُضاعی بخشی از کتابش را به اشعار حضرت امیر علیه السلام اختصاص داده است . ۷ یکی از محقّقان در این باره چنین داوری می کند : خلاصه کلام ، این است که حضرت ، محققا زیادتر از دو بیت شعر فرموده است و شاید عدد تقریبی ابیاتش همان دو صد بیتی باشد که آنها را ابوالحسن علی بن احمد فَنجگِردی نیشابوری در یک جا به نام سَلْوه الشیعه یا تاج الأشعار گرد آورده است .
درباره این دیوان دو گونه پرسش مطرح است: اولین پرسش که جنبه کلامی دارد، به این برمی گردد که آیا امامان معصوم شعر می سروده اند و آیا سرایندگی با مقام عصمت ناسازگاری ندارد؟ آیا چونان پیامبر صلی الله علیه و آله از سرودن، برحذر داشته نشده اند؟ و...
به گمان می رسد که در جواب این پرسش، اتفاق نظری در میان صحاب نظران به چشم می خورد و پاسخ همه این است که منعی در سرایندگی امام معصوم نیست.
و گرچه بسیاری از دیوانهای موجود، نام گردآورنده را با خود همراه ندارد و چنین می نمایاند که گرد آمده امام است اما چنین نیست و در اینجا دیوانهای گردآوری شده منسوب به امام علیه السلام ذکر می گردد.
آن گونه که شواهد نشان می دهد، گردآوری های انجام شده این دیوان به شرح زیر است:
1ـ اولین گردآوری را عبدالعزیز جلودی (م322ق) به انجام رسانده است. نجاشی در این باره می گوید: له کتب قد ذکرها الناس، منها کتاب مسند أمیرالمؤمنین علیه السلام، کتاب خطبه، کتاب شعره، کتاب قضاء علی علیه السلام، کتاب رسائل علی علیه السلام، کتاب مواعظه، کتاب الدعاءعنه.
گروهی بیش از دو بیت را برای حضرت ، ثابت نمی دانند و برخی دیگر ، همه اشعار دیوان های موجود منسوب به وی را از وی می دانند. در یک نگاه کلّی ، دو دیدگاه در این باره به دست می آید : الف . برخی تعداد اشعار را اندک و لقب «شاعر» دادن به امام علیه السلام را نادرست می دانند ؛ البته برخی از ایشان تصریح دارند که نسبت دادن این عنوان به امام علیه السلام بر مقام ایشان نمی افزاید و حتی شاید از آن بکاهد. یونس بن حبیب نحوی ، ۱ ابوعثمان بکربن محمد مازنی ، ۲ محمدبن عمران کاتب مرزبانی ، ۳ زمخشری ، ۴ فیروزآبادی ۵ و سید علی خان کبیر ۶ از کسانی اند که صحّت نسبت بیش از دو بیت را به علی علیه السلام نپذیرفته اند . یاقوت حَمَوی ، پنج بیت دیگر به آن دو بیت افزوده است . ۷ مورّخانی چون یعقوبی ، مسعودی ، ابن قتیبه و طبری در کتاب های خود به اشعار امام علی علیه السلام اشاره نکرده اند و این ، نشان از اندکیِ سروده ها دارد . ب . برخی او را «شاعر» می شناسند . شَعبی گفته است : ابوبکر ، عمر و عثمان ،شعر می گفتند و علی شاعرترین آنان بود . ۱ ابن عبد ربّه ، می گوید : ابوبکر و عمر ، شاعر بودند و علی شاعرترین آنان بود . ۲ قَلقَشندی از سعید بن مسیَّب آورده است که ابوبکر و عمر ، خوب شعر می گفتند و علی شاعرترین آنان بود . ۳ محمد بن طلحه شافعی (م ۶۵۲ ق) ، ۴ سبط ابن جوزی (م ۶۵۴ ق) ۵ و شِبْلَنجی (م ۱۲۹۸ ق) ۶ در کتاب های خود ، برای سخنان امام علی علیه السلام دو عنوان منثور و منظوم قرار داده و شعرهای بسیاری به حضرت نسبت داده اند . همچنین قاضی قُضاعی بخشی از کتابش را به اشعار حضرت امیر علیه السلام اختصاص داده است . ۷ یکی از محقّقان در این باره چنین داوری می کند : خلاصه کلام ، این است که حضرت ، محققا زیادتر از دو بیت شعر فرموده است و شاید عدد تقریبی ابیاتش همان دو صد بیتی باشد که آنها را ابوالحسن علی بن احمد فَنجگِردی نیشابوری در یک جا به نام سَلْوه الشیعه یا تاج الأشعار گرد آورده است .
درباره این دیوان دو گونه پرسش مطرح است: اولین پرسش که جنبه کلامی دارد، به این برمی گردد که آیا امامان معصوم شعر می سروده اند و آیا سرایندگی با مقام عصمت ناسازگاری ندارد؟ آیا چونان پیامبر صلی الله علیه و آله از سرودن، برحذر داشته نشده اند؟ و...
به گمان می رسد که در جواب این پرسش، اتفاق نظری در میان صحاب نظران به چشم می خورد و پاسخ همه این است که منعی در سرایندگی امام معصوم نیست.
و گرچه بسیاری از دیوانهای موجود، نام گردآورنده را با خود همراه ندارد و چنین می نمایاند که گرد آمده امام است اما چنین نیست و در اینجا دیوانهای گردآوری شده منسوب به امام علیه السلام ذکر می گردد.
آن گونه که شواهد نشان می دهد، گردآوری های انجام شده این دیوان به شرح زیر است:
1ـ اولین گردآوری را عبدالعزیز جلودی (م322ق) به انجام رسانده است. نجاشی در این باره می گوید: له کتب قد ذکرها الناس، منها کتاب مسند أمیرالمؤمنین علیه السلام، کتاب خطبه، کتاب شعره، کتاب قضاء علی علیه السلام، کتاب رسائل علی علیه السلام، کتاب مواعظه، کتاب الدعاءعنه.
wikiahlb: دیوان_الامام_على