دیلمی

تالش به ارتفاعات غربی استان گیلان گویند جایی که سرزمین قوم تالش هست و در گذشته مسکن قوم طیلسان و قوم کادوسیان بود.
به تمام منطقه استان گیلان در گذشته دیلم میگفتند ولی بعد از قتل عام بخش بزرگی از دیلمیان توسط گیل ها که به دستور سادات کیایی انجام گرفته بود کم کم نام دیلمان حذف شد و نام گیلان جای آن را گرفت و دیلمیان به کوه های اشکورات و سیاهکل و رودبار و طارم پناه بردند و گالش و تات نامیده شدند.

قوم دیلم به تیره های دیلمانی و گالش و کلایی و کوهی و ییلاقی و تات تقسیم میشوند.

به اعتقاد یوزف مارکوارت دیلمیان همان الیمایی ها هستند که بعد ها حرف a به d بدل شد و اینگونه بود که الیما elima به دلیما dlima تبدیل شد. قوم الیمایی در روزگار ساسانیان دلوم نامیده میشدند. از آنجا که دیلم deylam نام قومی عرب در عربستان بود که مورخین قوم دیلم را که عرب بودند با قوم دلوم delum که ساکن در البرز بودند اشتباه گرفتند. در واقع سرزمینی که ما در ایران به نام دیلم میشناسیم هیچگاه نامش دیلم نبود بلکه نامش دلوم بود و دلوم از شرق با گیلان و از غرب با تپورستان همسایه بود.
حتی نام الموت و علم کوه که ادعا میشود از نام اله یعنی عقاب گرفته شده در واقع از نام قوم الیمایی گرفته شده است. بنابراین نام الموت و الم کوه قدمتش به زمان اشکانیان میرسد.
یاقوت حموی دیلمیان را به دو دسته تقسیم نموده گروه اول را عرب بنی ضبه و ایلامی می نامد و گروه دوم را از نسل ناعوما بن یافث میداند که قوم ارمنی و تبری هم از تبار ناموعا ذکر شده اند و سپس میگوید مردم جبال یعنی البرز و مردم مغان از تبار طبرستان هستند. پس قوم دیلم ایرانی نیست بلکه قوم دلوم ایرانی هست که از تبار الیمایی ها هستند و گویا در دوران اشکانیان پس از ورود به البرز با قوم تپور آمیخته شدند و و از دوران ساسانی با قوم گلای آمیختگی پیدا کردندو در نهایت نیز با ورود برخی سادات به دیلم با اعراب آمیختگی یافتند و در نهایت آخرین گروه های مهاجر به دیلم اقوام ترک و کرد و لر بودند که با مردم دیلم آمیختگی پیدا کردند.
در نتیجه قوم دیلم نام یکی از طوایف عرب در عربستان بود که به دلیل شباهت نامی این نام به اقوام دلوم در البرز نیز داده شده است.
دیلم deylam قومی عرب از تبار بنی ضبه هست و نامشان از دیلمون dilmun در شرق عربستان گرفتند ولی دلوم delum نام قومی از تبار الیمایی elimais هست که از زاگرس به ارتفاعات غربی البرز آمدند.

یاقوت حموی در معجم البلدان آورده دیلمیان عربند و از نسل باسل بن ضبه بن ادابن طانجه بن الیاس بن مضر هستند. مسعودی نیز دیلمیان را عرب بنی ضبه معرفی می کند. دهخدا میگه: دیلم . [ دَ ل َ ] ( اِخ ) لقب بنی ضبة معروف به بنوالدیلم ابن باسل بن ضبة بن أدابن طابخة بن الیاس بن مضر. باسل . [ س ِ ] ( اِخ ) ابن ضبة و ضبة بن ادبن بن طابخة بن الیاس را سه فرزند بود: سعد وسُعَید و باسل . سعید به قتل رسید و جانشینی نداشت و اما باسل به سرزمین طبرستان پناه برد و در آنجا با زنی از مردم عجم ازدواج کرد و مردم دیلم از نسل اویند و گفته میشود که باسل بن ضبة ابوالدیلم بوده است. تمام مورخین دیلمیان را عرب و از طایفه بنی ضبه دانستند.
جالبه بدانید که بنی ضبه در اصل شاخه از بنی تمیم هست که وجودشون قبل از ساسانیان در ایران توسط کسروی و عرت الله فولادوند ثابت شده است حتی گفته شده خاندان بازرنگی که مادربزرگ اردشیر بابکان از این خاندان بود با طایفه بنی تمیم وصلت میکردند. بنی ضبه و بنی تمیم جز قبایل عرب شرق عربستان و ناحیه بحرین بزرگ هستند. منطقه بحرین بزرگ همان منطقه دیلمون باستان هست. دیلمون باستان یک تمدن در شرق عربستان و بحرین بزرگ بود که در ناحیه خلیج فارس حضور داشتند و با سومریان و مگن ها روابط بازرگانی داشتند و دیلمیان از نسل همین اعراب بنی ضبه و بنی تمیم منطقه دیلمون عربستان هستند. سرزمین مادری دیلمیان منطقه دیلمون عربستان هست. به ناحیه غربی کشور عراق یعنی غرب رود دجله لواء دیلم میگویند و در آن منطقه طایفه عرب دیلمی سکونت دارند که برخی از آنها ساکن خوزستان هستند. به سرچشمه های رود دجله دیله گفته میشود.