دیلمان خاصه

خاصه شامل نواحی تنکابن و رامسر و رودسر و املش و سیاهکل و رودبار میشده است. برخی مورخین دیلم را فقط شامل منطقه کوهستانی بین تنکابن تا رودبار میدانستند ولیکن در حدودالعالم نواحی جلگه ای تنکابن تا رودسر هم بخشی از دیلم خاصه در نظر گرفته شده است. مرز شرقی دیلم خاصه رودخانه نمکابرود بود و مرز غربی دیلم خاصه رودخانه سپیدرود بود ولیکن مناطق چالوس و کلاردشت جز طبرستان محسوب میشدند و مناطق لنگرود و لاهیجان جز گیلان محسوب میشدند و جز سرزمین دیلم خاصه به حساب نمی آمدند. امروزه دیلمیان در سیاهکل سکونت دارند و تات ها در رودبار سکونت دارند و گالش ها در نواحی کوهستانی تنکابن و رامسر و اشکورات رودسر و املش و سیاهکل سکونت دارند. در نواحی جلگه ای تنکابن تا رودسر مازنی ها و گیلک ها سکونت دارند و بخشی از سکنه رودبار از قوم کرد و لر و لک و ترک میباشند که زمان نادرشاه افشار به رودبار مهاجرت نمودند. مردمان کوهستان تنکابن و رامسر و اشکورات رودسر و سیاهکل به زبان خود زبان گالشی میگویند ولی این زبان یکی نمی باشد و گالشی تنکابن با گالشی رامسر و اشکورات و سیاهکل خیلی تفاوت دارد. بخش دیگر از سکنه سیاهکل به زبان دیلمی صحبت میکنند که زبان آن ها با گالشی سیاهکل فرق چندانی ندارد و سکنه رودبار به زبان تاتی صحبت میکنند و مهاجرین به زبان های کردی و لری و ترکی صحبت میکنند. در جلگه تنکابن تا رودسر مردم به زبان خود مازندرانی و گیلکی میگویند ولی مازندرانی آنها با مازندرانی شرق مازندران و گیلکی آنها با گیلکی غرب گیلان متفاوت هست. در اصل زبانی که ما به آن مازندرانی می گوییم زبانیست که که از نشتارود تنکابن تا گرگان صحبت میشود و زبانی که ما به آن گیلکی میگوییم زبانیست که از رودسر تا رضوانشهر صحبت میشود حد فاصل این دو زبان زبان های دیلمی و گالشی و تاتی هست. مردم علی آباد کتول به زبان کتولی صحبت میکنند که به زبان مازنی شباهت دارد. مردم طالقان به زبانی که تلفیقی از دو زبان تاتی و فارسی هست صحبت میکنند که بهش طالقونی گفته میشه. زبان تاتی رودبار با زبان تاتی قزوین و زبان تاتی که در کوهستان شرق مازندران صحبت میشود کاملا متفاوت هست و زبان تاتی رودبار بیشتر به تاتی الموت شباهت دارد. گونه ای از زبان گالشی در کوهستان شرق مازندران صحبت میشود که این زبان هم با گالشی تنکابن و گالشی سیاهکل متفاوت هست. در واقع سکنه کوهستان زبان خود را گالشی و تاتی می نامند ولی این زبان ها با یکدیگر متفاوتند ولی گالشی رامسر و اشکورات و سیاهکل بهم نزدیکی فراوانی دارد. بخشی از سکنه رودبار به زبان خود تالشی میگویند ولی زبانشان با زبان تالشی متفاوت هست. در اصل زبانی که ما به ان تالشی می گوییم زبانیست که از رضوانشهر و فومن و ماسوله تا آستارا و لنکران صحبت میشود. سرزمین دیلم به علت محصور بودن محل کوچ سادات و اعراب بوده و در اشکورات رودسر و رامسر سادات بسیاری سکونت دارند که از نسل سادات علوی و سادات کیایی میباشند.