دیانا در بودیسم

دیانا ( انگلیسی: dhyāna ) ، مقام مراقبه است. تمرکز و مراقبه مقام پنجم از مقامات دهگانه «بودی ساتوا» ( boddhisattva ) ( بوداسف ) است.
به مرحله پنجم «بودی ساتوا»، صفت تسخیر ناپذیر بودن ( sadurjaya ) گفته شده است، چه در این مرحله نیروی مکاشفه و حالت مراقبه ( dhyāna ) ظاهر می شوند و «بودی ساتوا» به کنه چهار حقیقت شریف بودائی پی می برد.
ژرف ترین تأثیر بودائی در چین و ژاپن؛ به واسطهٔ مکاتب بودائی، که راه اشراق و طریق کشف و شهود ( dhyāna ) را می آموخته اند بوده است.
«بودی ساتواها» ( بوداهای بالقوه ) منتها درجهٔ خرد و فرزانگی را به واسطه مراقبه و تمرکز ( dhyāna ) چهارگانه به دست می آورند:
• مراقبهٔ اول مبتنی بر این است که جهان را عاری از جوهر و اصل ثابت بدانیم ( pudgalanairatmya ) ، یعنی ابتدا متوجه شویم که جسم سایه ای بیش نیست و وصول به خاموشی افکار.
• مراقبه بر معاینه معانی ( artha - pravicaya - dhyana ) .
• واقعیت مطلق را موضوع مراقبه قرار دادن.
• چهارمین درجهٔ این مراقبه ها، همانا مقام «نیروانا» است که ذهن در آن به مقام «تاتهاتا» ( tathata ) می رسد و خلأ و تهی بودن کلیهٔ عناصر حیات تحقق می یابد و ریشه و منشأ تسلسل تأثرات ذهنی «واسانا» ( vasana ) منهدم می گردد و ذهن آرام می گیرد.
هنگام رسیدن به خاموشی، حصول خاموشی ( Nirodha - samāpatti ) ، کنش های جسمی، لفظی و روانی معلق و متوقف شده، و حیات معرفت خاموش ادراک خواهد شد. [ ۱] [ ۲]