دیالمۀ فارس
شاخه ای از سلسلۀ آل بویه (حک: ۳۲۰ـ۴۴۷ق). برخی از امرای این سلسله بر بغداد و حوالی آن و بعضی بر اهواز و کرمان استیلا داشتند و حکومت می کردند. عمادالدوله علی دیلمی ، مؤسس این سلسله، در ۳۲۰ق به امارت رسید و برادرزادۀ خود، عضدالدوله، را ولایتعهد خود کرد. پس از مرگ او، عضدالدوله در ۳۳۸ق امیر فارس و سواحل و بنادر شد. پس از او، شرف الدوله اَبوالْفَوارس بر مسند حکومت فارس نشست. او به بصره تاخت و آن شهر را به برادرش ، ابوالحسین ، داد. ولی همواره میان شرف الدوله و برادر دیگرش ، صمصام الدوله ابوکالیجار که در بغداد فرمان می راند، درگیری بود. صمصام الدوله پس از شرف الدوله به حکومت رسید (۳۸۰ق). پس از جنگی که میان او و بهاء الدوله ابونصر فیروز درگرفت ، مقرر شد صمصام الدوله بر فارس و ارجان فرمان براند و بهاءالدوله عراق و خوزستان را در تصرف داشته باشد. پس از کشته شدن صمصام الدوله ، بهاءالدوله بر فارس و خوزستان استیلا یافت (۳۸۹ق) و در فارس اقامت کرد و در ۴۰۳ق، پس از ۲۴ سال حکومت درگذشت . پس از او، پسرش سلطان الدوله ابوشجاع بر تخت نشست و سالیان متوالی را صرف سامان دادن عراق کرد که در سال های ۴۰۵ـ۴۱۱ق به آشفتگی کشیده بود. او در ۴۱۱ق، به اهواز رفت و برادر خود، مشرف الدوله را در بغداد به نیابت گماشت. پس از آن، ابوکالیجار عمادالدین که از حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ق امارت اهواز را داشت ، بر ابوالفوارس چیره و بر فارس مستولی شد و با فتح بغداد، بصره، عمان و اصفهان، قلمروش را توسعه داد و در ۴۳۹ق درگذشت ، پسر عمادالدین، ملک رحیم ابونصر خسرو فیروز آخرین فرمانروای آل بویه در فارس بود (ح ۴۵۰ق). بین او و برادرش، فولادستون ، بر سر حکومت اهواز و فارس همواره کشمکش بود. ملک رحیم در ۴۴۵ق بر سپاهیان طغرل سلجوقی چیره شد، ولی سرانجام طغرل او را دستگیر کرد. با فتح بغداد به دست سلاجقه، دولت آل بویۀ بغداد برچیده شد. در شیراز نیز فولادستون تا ۴۴۸ق حکومت کرد تا آن که فضل بن حسن شبانکاره او را گرفت و زندانی کرد و سلسلۀ آل بویۀ فارس را برانداخت.
شاخه ای از سلسلۀ آل بویه (حک: ۳۲۰ـ۴۴۷ق). برخی از امرای این سلسله بر بغداد و حوالی آن و بعضی بر اهواز و کرمان استیلا داشتند و حکومت می کردند. عمادالدوله علی دیلمی ، مؤسس این سلسله، در ۳۲۰ق به امارت رسید و برادرزادۀ خود، عضدالدوله، را ولایتعهد خود کرد. پس از مرگ او، عضدالدوله در ۳۳۸ق امیر فارس و سواحل و بنادر شد. پس از او، شرف الدوله اَبوالْفَوارس بر مسند حکومت فارس نشست. او به بصره تاخت و آن شهر را به برادرش ، ابوالحسین ، داد. ولی همواره میان شرف الدوله و برادر دیگرش ، صمصام الدوله ابوکالیجار که در بغداد فرمان می راند، درگیری بود. صمصام الدوله پس از شرف الدوله به حکومت رسید (۳۸۰ق). پس از جنگی که میان او و بهاء الدوله ابونصر فیروز درگرفت ، مقرر شد صمصام الدوله بر فارس و ارجان فرمان براند و بهاءالدوله عراق و خوزستان را در تصرف داشته باشد. پس از کشته شدن صمصام الدوله ، بهاءالدوله بر فارس و خوزستان استیلا یافت (۳۸۹ق) و در فارس اقامت کرد و در ۴۰۳ق، پس از ۲۴ سال حکومت درگذشت . پس از او، پسرش سلطان الدوله ابوشجاع بر تخت نشست و سالیان متوالی را صرف سامان دادن عراق کرد که در سال های ۴۰۵ـ۴۱۱ق به آشفتگی کشیده بود. او در ۴۱۱ق، به اهواز رفت و برادر خود، مشرف الدوله را در بغداد به نیابت گماشت. پس از آن، ابوکالیجار عمادالدین که از حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ق امارت اهواز را داشت ، بر ابوالفوارس چیره و بر فارس مستولی شد و با فتح بغداد، بصره، عمان و اصفهان، قلمروش را توسعه داد و در ۴۳۹ق درگذشت ، پسر عمادالدین، ملک رحیم ابونصر خسرو فیروز آخرین فرمانروای آل بویه در فارس بود (ح ۴۵۰ق). بین او و برادرش، فولادستون ، بر سر حکومت اهواز و فارس همواره کشمکش بود. ملک رحیم در ۴۴۵ق بر سپاهیان طغرل سلجوقی چیره شد، ولی سرانجام طغرل او را دستگیر کرد. با فتح بغداد به دست سلاجقه، دولت آل بویۀ بغداد برچیده شد. در شیراز نیز فولادستون تا ۴۴۸ق حکومت کرد تا آن که فضل بن حسن شبانکاره او را گرفت و زندانی کرد و سلسلۀ آل بویۀ فارس را برانداخت.
wikijoo: دیالمه_فارس