دیاتومه

دیاتوم ( به انگلیسی: Diatom ) [ ۱] گروه بزرگی از جلبک ها هستند، [ ۲] به طور ویژه این گونه از جلبک های کوچک، در اقیانوسها ، آبراه ها و خاک های سراسر جهان یافت می شود. دیاتوم ها موجوداتی زنده و بخش قابل توجهی از زیست توده زمین را تشکیل می دهند، آن ها سالانه حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد اکسیژن مورد نیاز در کره زمین را تولید می کنند. [ ۳] [ ۴] دیاتومه ها در آب های شیرین و شور زندگی کرده و بعضی از آن ها نیز در خاک زندگی می کنند. دیاتومه ها با دونیمه شدن تولید مثل می کنند. سالانه بیش از ۶٫۷ میلیارد تن سیلیسیم از آب هایی که در آن زندگی می کنند، دریافت می کنند[ ۵] و تقریبا نیمی از مواد آلی موجود در اقیانوس ها را تشکیل می دهند. پوسته دیاتوم های مرده می تواند به عمق ۸۰۰ متری در کف اقیانوس برسد. کل حوضه آمازون سالانه توسط ۲۷ میلیون تن غبار پوسته مرده دیاتومه ها که توسط بادهای ماوراء اطلسی از صحرای بزرگ آفریقا منتقل می شود، بارور می گردند. [ ۶] [ ۷]
دیاتومه ها ریزجلبک های تک سلولی فتوسنتز کننده هستند. آنها بخش اعظمی از فیتوپلانکتون ها را تشکیل می دهند که خود پایه اصلی زنجیره غذایی در اکوسیستم های آبی هستند. فراوانی این موجودات به همراه توزیع گسترده آنها در زیست گاه های مختلف کاربردهای گسترده ای را برای آنها ایجاد کرده است.
دیاتومه ها به صورت سلول های منفرد و هم به صورت دسته جمعی وجود دارند رنگ آنها معمولاً مایل به زردی یا خرمایی است و در آب های شیرین یا شور یا در خاک های مرطوب یا بر سطح مرطوب رستنی های دیگر زیست می کنند در نواحی شمالی و سایر نواحی سرد فراوانتر از جاهای دیگرند. نزدیک به پانزده هزار جنس از آنها شناخته شده است. [ ۸]
دیاتومه ها گروهی از آغازیان خودپرورد ( اتوتروف ) هستند و دارای کلروپلاست می باشند ( نورپروردند ) . این نوع از آغازیان دارای دو پوستهٔ کوچک و بزرگند که یکی از دیگری شعاع بیشتری دارد و پوستهٔ کوچک تر در داخل پوستهٔ بزرگ تر قرار می گیرد. † در هنگام تولید مثل غیرجنسی، دو پوسته از هم جدا می شوند و هر تکه به صورت جانداری مستقل درمی آید و پوستهٔ مکملی برای خود می سازد. بعد از چندین نسل تولید مثل غیرجنسی، این جاندار دیگر قادر به این نوع تولید مثل نبوده و گامت ( کامه ) می سازد.
دیاتوم ها تک سلولی هستند و گاهی هم تشکیل کلونی می دهند. دیاتوم ها در آب های شور، شیرین و خاک های مرطوب و در تمامی نقاط دنیا یافت می شوند. دیاتوم ها دارای شکلی شبیه به قوطی واکس هستند به گونه ای که دیواره سلولی آن ها از دو نیمه تشکیل شده که نیمه بالایی کمی بزرگ تر از نیمه پایینی است. پوسته این دو قسمت از ماده سیلیس تشکیل شده که در بستر دریا نوعی خاک ریز را پدید می آورند و به عنوان سمباده از آن استفاده می کنند. [ ۹]

دیاتومِه (diatom)
دیاتومِه
جلبکی میکروسکوپی. در همۀ نقاط جهان، هم در آب های شیرین و هم در آب دریاها، یافت می شود. دیاتومه از سلول های منفردی تشکیل می شود که جداری سخت از جنس سیلیس ترشح می کنند. تقریباً ۱۰هزار گونه دیاتومه در جهان وجود دارد (شاخۀ باسیلاریوفیتا). جدار سلول دیاتومه از دو کفۀ هم پوشان، با نام فروستول، تشکیل می شود که به سیلیس آغشته اند و مانند در و بدنۀ شیشۀ قرص در هم جفت می شوند. خاک دیاتومه (دیاتومیت) از کفه های دیاتومه های فسیل شده تشکیل می شود و در تولید دینامیت و صنایع لاستیک و پلاستیک کاربرد دارد. دیاتومه فقط در آب یافت نمی شود، بلکه می شود آن را در خُردزیستگاهها، لابه لای پر پرندگان، و روی برگ درختان نیز پیدا کرد. دیاتومه ارگانیسم غالب در یخ های اقیانوس های منجمد شمالی و جنوبی است. در این نواحی، دیاتومه در دمایی حدود ۵- درجۀ سانتی گراد رشد می کند.