دوپامین ( به انگلیسی Dopamine مخفف: DA ) یک ترکیب آلی از خانواده کاتکولامین ها و فنتیل آمینها است که نقش حیاتی در بدن و مغز دارد. دوپامین از پیش سازهایش در مغز و کلیه سنتز می شود، دوپامین همچنین در بیشتر گیاهان و جانوران سنتز می شود. دوپامین در مغز نقش ناقل عصبی و در خون نقش هورمونی دارد، دوپامین به صورت عمده در وزیکول ( ریزکیسه ) های نورون یاخته عصبی ) های دوپامینرژیک و همچنین در غدد «آدرنال» ذخیره می شود. گیرنده های دوپامینرژیک به دو نوع همانند D1 متشکل از D1 و D5 و همانند D2 متشکل از D2, D3, D4 تقسیم می شوند که هرکدام در نواحی مختلف سیستم اعصاب مرکزی حضور دارند.
در مغز چهار مسیر دوپامین وجود دارد که مسیرهای دوپامینرژیک نامیده می شوند:
• مسیرهای مزوکورتیکولیمبیک
این بخش که به عنوان ( {مسیر پاداش﴾ ) شناخته می شود به دو بخش مزولیمبیک و مزوکورتیکال تقسیم می شود و متشکل از VTA, Nucleus accumbens، جسم مخطط، عقده های قاعده ای، برآمدگی بویایی، آمیگدال ﴿نقش: درک احساسات و پاسخ به آن _تعدیل درد_نقش مهم در یادگیری﴾و لوب فرونتال می باشد که نقش اساسی در خلق و خو، احساسات، پیش بینی و ارزیابی پاداش، حافظه کاری، انگیزه، تصمیم گیری و عملکرد اجرایی دارد. این بخش ها بیشتر از سلول های دوپامینرژیک نوع D1 و D2 تشکیل شده است.
•مسیر نایگرواستریاتال
این مسیر توده سیاه پارس کمپاکت را به جسم مخطط بالایی ( هسته دم دار و پوتامن ) متصل می کند و نقش اساسی در ایجاد حرکات بدن، مهار حرکات و لوپ عقده های قاعده ای دارد. از بین رفتن نورون های های دوپامینرژیک در توده سیاه و این مسیر یکی از اساسی ترین دلایل بیماری پارکینسون می باشد.
•مسیر توبرواینفوندیبولار
یکی از مسیرهای مهم دوپامینرژیک است که هیپوتالاموس، هسته اینفوندیبولار و غده هیپوفیز را درگیر می کند. فعال سازی این مسیر باعث ترشح پرولاکتین توسط هیپوفیز می گردد.
برخلاف آنچه در رسانه و عموم مردم دوپامین را به عنوان ماده شیمیایی پاداش یا هورمون لذت و پاداش تبلیغ می کنند، در علوم مغز و اعصاب و داروشناسی تصور بر این است که دوپامین در اصل نقش برجسته ای در برانگیخته سازی و تشخیص محرک لذت بخش در محیط فرد دارد. به طور ساده توجه شخص را به سمت محرک های لذت بخشی که توسط سیستم اعصاب محیطی درک می شوند ( غذا، شیرینی، رابطه جنسی، بازی های رایانه ای یا مواد مخدر ) جلب می کند و شخص را به سمت رفتار موجب لذت سوق می دهد و باعث ایجاد میل و رغبت به این محرک های لذت بخش می گردد. در برخی موارد تکرار این رفتارها، موجب ایجاد عادت شده و بسته به نوع محرک و لذت ایجاد شده ناشی از آن می تواند موجب وابستگی روانی و جسمی یا حتی اعتیاد گردد. لازم است بدانیم دوپامین یا میزان ترشح دوپامین عامل ایجاد اعتیاد نیست و عمده دوپامین با جویای تازگی شدن ( Novelty seeking ) و برانگیخته کردن شخص برای انجام کار لذت بخش نقش خود را ایفا می کند. حس سرخوشی پس از مصرف مواد مخدر تنها به دلیل ترشح این ناقل عصبی نبوده و تعداد گسترده ای از شبکه های مغزی را درگیر می کند و ترشحات اندورفین، بتا اندورفین، انکفالین و سروتونین تأثیرات فیزیکی و روانی به مراتب بیشتری در سرخوشی دارند. دوپامین یک ناقل عصبی حیاتی برای بقای هر جانوری می باشد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر مغز چهار مسیر دوپامین وجود دارد که مسیرهای دوپامینرژیک نامیده می شوند:
• مسیرهای مزوکورتیکولیمبیک
این بخش که به عنوان ( {مسیر پاداش﴾ ) شناخته می شود به دو بخش مزولیمبیک و مزوکورتیکال تقسیم می شود و متشکل از VTA, Nucleus accumbens، جسم مخطط، عقده های قاعده ای، برآمدگی بویایی، آمیگدال ﴿نقش: درک احساسات و پاسخ به آن _تعدیل درد_نقش مهم در یادگیری﴾و لوب فرونتال می باشد که نقش اساسی در خلق و خو، احساسات، پیش بینی و ارزیابی پاداش، حافظه کاری، انگیزه، تصمیم گیری و عملکرد اجرایی دارد. این بخش ها بیشتر از سلول های دوپامینرژیک نوع D1 و D2 تشکیل شده است.
•مسیر نایگرواستریاتال
این مسیر توده سیاه پارس کمپاکت را به جسم مخطط بالایی ( هسته دم دار و پوتامن ) متصل می کند و نقش اساسی در ایجاد حرکات بدن، مهار حرکات و لوپ عقده های قاعده ای دارد. از بین رفتن نورون های های دوپامینرژیک در توده سیاه و این مسیر یکی از اساسی ترین دلایل بیماری پارکینسون می باشد.
•مسیر توبرواینفوندیبولار
یکی از مسیرهای مهم دوپامینرژیک است که هیپوتالاموس، هسته اینفوندیبولار و غده هیپوفیز را درگیر می کند. فعال سازی این مسیر باعث ترشح پرولاکتین توسط هیپوفیز می گردد.
برخلاف آنچه در رسانه و عموم مردم دوپامین را به عنوان ماده شیمیایی پاداش یا هورمون لذت و پاداش تبلیغ می کنند، در علوم مغز و اعصاب و داروشناسی تصور بر این است که دوپامین در اصل نقش برجسته ای در برانگیخته سازی و تشخیص محرک لذت بخش در محیط فرد دارد. به طور ساده توجه شخص را به سمت محرک های لذت بخشی که توسط سیستم اعصاب محیطی درک می شوند ( غذا، شیرینی، رابطه جنسی، بازی های رایانه ای یا مواد مخدر ) جلب می کند و شخص را به سمت رفتار موجب لذت سوق می دهد و باعث ایجاد میل و رغبت به این محرک های لذت بخش می گردد. در برخی موارد تکرار این رفتارها، موجب ایجاد عادت شده و بسته به نوع محرک و لذت ایجاد شده ناشی از آن می تواند موجب وابستگی روانی و جسمی یا حتی اعتیاد گردد. لازم است بدانیم دوپامین یا میزان ترشح دوپامین عامل ایجاد اعتیاد نیست و عمده دوپامین با جویای تازگی شدن ( Novelty seeking ) و برانگیخته کردن شخص برای انجام کار لذت بخش نقش خود را ایفا می کند. حس سرخوشی پس از مصرف مواد مخدر تنها به دلیل ترشح این ناقل عصبی نبوده و تعداد گسترده ای از شبکه های مغزی را درگیر می کند و ترشحات اندورفین، بتا اندورفین، انکفالین و سروتونین تأثیرات فیزیکی و روانی به مراتب بیشتری در سرخوشی دارند. دوپامین یک ناقل عصبی حیاتی برای بقای هر جانوری می باشد.
wiki: دوپامین