دونلی

دونَلی
به معنای دونِی. سازی از گروه سازهای بادی یا آیروفون های مضاعف، با زبانۀ داخلی. نوع زبانه و شیوۀ دمیدن در دونلی مانند فلوت های ریکوردر است. دونلی، که امروز در بلوچستان کم وبیش نواخته می شود، از سازهای مهاجر است و حدود نیم قرن پیش از ایالت سِند و بلوچستان پاکستان به بلوچستان ایران آورده شد. جنس آن از چوب است و لوله های صوتی بلند آن نر و ماده نام دارند. لولۀ صوتی نر برای اجرای واخوان و لولۀ صوتی ماده برای اجرای ملودی است. روی لولۀ صوتی ماده دَه سوراخ است که فقط روی شش سوراخ انگشت گذاری می شود. روی لولۀ صوتی نر نیز هفت سوراخ است و بر روی هیچ کدام انگشت گذاری نمی شود. سوراخ یا سوراخ های لولۀ صوتی نر را، برای ایجاد واخوان های گوناگون و بنابر نیاز، با موم مسدود می کنند. نی های مضاعف این ساز به هم متصل نیستند. نی ماده سمت چپ و نی نر سمت راست قرار می گیرد. لوله های صوتی دونلی در پشت، سوراخ صوتی ندارند. ذکرهای گواتی، انواع مقام های ذهیروک و لیکو و ترانه های سَوت ازجمله رپرتوآر این ساز در بلوچستان است. دونلی معمولاً با همراهی یک تمبورک و یک دهلک نواخته می شود. شیوۀ دمیدن در دونلی به صورت ممتد و نفس برگردان است.