دوزندگی سنّتی
دوزندگی سنّتی
از فنون و هنرهای سنتی ایران. شیوه های کار این هنر صناعی باتوجه به ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی هر محل متفاوت است. در دوخت پوشاک سنتی، مانند شلیته، تنبان، دامن، پیراهن، قبا و پوستین همواره طراحی مناسب و راحت مد نظر بوده است. ایرانیان این پوشش ها را با کم ترین وسایل می دوختند، اما تزیینات و رودوزی های روی لباس و پارچه ها کار دوزندگی را به اثر هنری نزدیک کرده است. امروز دوختن لباس با چرخ خیاطی و در کارگاه های تولید انبوه صورت می گیرد، ولی رودوزی های سنتی، برای تزیین پارچه در اغلب نواحی ایران هنوز متداول است. رودوزی های سنتی به شیوه های زیر صورت می گیرد: شیوۀ اول رودوزی با نخ های رنگی یا فلزی مانند قلاب دوزی، سوزن دوزی، نقش دوزی، ابریشم دوزی و برودری دوزی. شیوۀ دوم بیرون کشیدن تار و پود قسمتی از پارچه و پرکردن جای آن با سوزن است به طوری که نقشی از آن پدید آید. همچون چشمه دوزی، سکمه دوزی و شبکه دوزی. شیوۀ سوم توپُردوزی سطح پارچه با بخیه های الوان؛ مقصود از توپردوزی، پرکردن قسمت های خالی پارچه از نخ های کوتاه و بلند است، مانند بخارادوزی، پته دوزی و سوزن دوزی بلوچ که با این شیوه صورت می گیرد. شیوۀ چهارم دوختن ملیله، پولک، گلابتون، مروارید، منجوق، سکه، سنگ، یراق یا به پارچه یا تکه ای از جنس خود پارچه به آن. امروز، رودوزی های سنتی در اغلب شهرها و روستاهای ایران متداول است ولی از میان همه آن ها، پَته دوزی کرمان، سوزن دوزی های بلوچ و اصفهان، قلاب دوزی های رشت و اصفهان، سکه دوزی بلوچ، خامه دوزی زابل، گلابتون دوزی بندر لنگه، سوزن دوزی ممقان تبریز، ستاره یا خوس دوزی هرمزگان و پولک دوزی مهاباد شهرت بیشتری دارند. از روش های دیگر دوزندگی سنتی، تکه دوزی است که عبارت است از دوختن تکه های مختلف پارچه در یک یا چند اندازه با رنگ های گوناگون، کنار هم. در این نوع دوخت، رنگ و جنس پارچه متفاوت است؛ در این صورت هرچقدر جنس و ترکیب رنگ ها و پارچه ها باهم تناسب داشته باشد، هم خوانی بیشتری نیز به وجود خواهد آمد و دوزندگی جنبه هنری به خود خواهد گرفت. تکه دوزی را چهل تکه دوزی، خاتمی دوزی و آجیده کاری هم می گویند و در رویۀ نازبالش، کوسن مبل، و رویه رختخواب به کار می رود. در ایران به برودری دوزی، «دندان موشی» می گویند، ولی اصل آن انگلیسی است که در این روش جوف و سوراخ هایی با الگوهای خاص بریده و روی پارچه با نخ دولا می دوزند. معمولاً از برودری دوزی برای تزیین پیراهن، زیرپوش و دامن استفاده می کنند.
دوزندگی سنّتی
از فنون و هنرهای سنتی ایران. شیوه های کار این هنر صناعی باتوجه به ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی هر محل متفاوت است. در دوخت پوشاک سنتی، مانند شلیته، تنبان، دامن، پیراهن، قبا و پوستین همواره طراحی مناسب و راحت مد نظر بوده است. ایرانیان این پوشش ها را با کم ترین وسایل می دوختند، اما تزیینات و رودوزی های روی لباس و پارچه ها کار دوزندگی را به اثر هنری نزدیک کرده است. امروز دوختن لباس با چرخ خیاطی و در کارگاه های تولید انبوه صورت می گیرد، ولی رودوزی های سنتی، برای تزیین پارچه در اغلب نواحی ایران هنوز متداول است. رودوزی های سنتی به شیوه های زیر صورت می گیرد: شیوۀ اول رودوزی با نخ های رنگی یا فلزی مانند قلاب دوزی، سوزن دوزی، نقش دوزی، ابریشم دوزی و برودری دوزی. شیوۀ دوم بیرون کشیدن تار و پود قسمتی از پارچه و پرکردن جای آن با سوزن است به طوری که نقشی از آن پدید آید. همچون چشمه دوزی، سکمه دوزی و شبکه دوزی. شیوۀ سوم توپُردوزی سطح پارچه با بخیه های الوان؛ مقصود از توپردوزی، پرکردن قسمت های خالی پارچه از نخ های کوتاه و بلند است، مانند بخارادوزی، پته دوزی و سوزن دوزی بلوچ که با این شیوه صورت می گیرد. شیوۀ چهارم دوختن ملیله، پولک، گلابتون، مروارید، منجوق، سکه، سنگ، یراق یا به پارچه یا تکه ای از جنس خود پارچه به آن. امروز، رودوزی های سنتی در اغلب شهرها و روستاهای ایران متداول است ولی از میان همه آن ها، پَته دوزی کرمان، سوزن دوزی های بلوچ و اصفهان، قلاب دوزی های رشت و اصفهان، سکه دوزی بلوچ، خامه دوزی زابل، گلابتون دوزی بندر لنگه، سوزن دوزی ممقان تبریز، ستاره یا خوس دوزی هرمزگان و پولک دوزی مهاباد شهرت بیشتری دارند. از روش های دیگر دوزندگی سنتی، تکه دوزی است که عبارت است از دوختن تکه های مختلف پارچه در یک یا چند اندازه با رنگ های گوناگون، کنار هم. در این نوع دوخت، رنگ و جنس پارچه متفاوت است؛ در این صورت هرچقدر جنس و ترکیب رنگ ها و پارچه ها باهم تناسب داشته باشد، هم خوانی بیشتری نیز به وجود خواهد آمد و دوزندگی جنبه هنری به خود خواهد گرفت. تکه دوزی را چهل تکه دوزی، خاتمی دوزی و آجیده کاری هم می گویند و در رویۀ نازبالش، کوسن مبل، و رویه رختخواب به کار می رود. در ایران به برودری دوزی، «دندان موشی» می گویند، ولی اصل آن انگلیسی است که در این روش جوف و سوراخ هایی با الگوهای خاص بریده و روی پارچه با نخ دولا می دوزند. معمولاً از برودری دوزی برای تزیین پیراهن، زیرپوش و دامن استفاده می کنند.
wikijoo: دوزندگی_سنتی