دوره فلسفه تحققی

دورۀ فلسفۀ تحقّقی (Cours de philosophie positive)
کتابی در فلسفۀ تحققی، تألیف اوگوست کنت، به زبان فرانسوی، منتشرشده در ۱۸۳۰ـ۱۸۴۲. مؤلف در این کتاب، که مهم ترین اثر او به شمار می رود، دوره های سه گانۀ تکامل اندیشۀ آدمی را بررسی می کند. این مراحل عبارت اند از مرحلۀ ربّانی، مرحلۀ مابعدالطبیعی یا انتزاعی، و مرحلۀ تحققی. اندیشۀ آدمیانِ مرحلۀ نخست، سرچشمۀ قوانین طبیعی را مستقیماً ناشی از عوامل مافوق طبیعی می دانست. آدمی در مرحلۀ دوم عوامل مافوق طبیعی را نیز به حوزۀ انتزاع کشاند و بنابر اصل تعلیل، برای هر پدیده ای انتزاع مناسب آن را خلق کرد. آدمی در مرحلۀ سوم از کنکاش در آغازه ها و انجام امور روی می گرداند و صرفاً سر درپی یافتن قوانین طبیعی تغییرناپذیر دارد. به عقیدۀ کنت، طبقه بندی علوم براساس نظمی ساده و کلی انجام گرفته است. علوم اجتماعی که در مرکز فلسفه قرار دارد، از شاخه های فلسفۀ تاریخ، فلسفۀ تمدن، شناخت شناسی، و مذهب تشکیل می شود. همۀ آرای پوزیتیویستیِ کنت در این کتاب گرد آمده است. اساس مباحث کنت عقل است، اما مراد او از عقل با فلاسفه ای چون کانت در بنیاد متفاوت است. گواین که فلسفۀ کنت، به رغم دست یازیدن به نوعی عقل باوری، در چنبرۀ عواملی عمدتاً احساسی، به نوعی نظریۀ یوتوپیایی درمی غلتد.