دودمان هان

دودمان هان ( UK: /ˈhæn/ , US: /ˈhɑːn/ ; [ ۳] [ ۴] چینی ساده: 汉朝; چینی سنتی: 漢朝; پین یین: Hàncháo ) سلسلهٔ فرمانروایی در سرزمین چین بود که از ۲۰۶ قبل از میلاد تا ۲۲۰ میلادی، حدود ۴۰۰ سال برقرار بود. این دوره یکی از مهم ترین دوره های تاریخ چین بود و تا شورش دستار زردها و دوره سه امپراتوری ادامه پیدا کرد.
اکثر مردم چین، اکنون خود را از قوم هان می دانند؛ به علت حکومت طولانی این سلسله این قومیت اکثریت مطلق را پیدا کرد. [ ۵]
هان غربی یا هان پیشین نیمهٔ نخست دورهٔ دودمان هان بود. نخستین دودمان امپراتوری در چین، دودمان چین ( ۲۲۱ تا ۲۰۷ پ. م ) بود. دودمان چین تمام دولت های جنگ طلب چین را با غلبه بر آن ها متحد ساخت و حکومت یکپارچهٔ چین را به وجود آورد، اما دودمان چین پس از مرگ نخستین امپراتور آن، چین شی هوانگ ناپایدار و بی ثبات گشت.
ظرف چهار سال، قدرت دودمان چین با شورش های متعدد رو به زوال گذاشت. دو رهبر شورشی سابق، شیانگ یو ( متوفای ۲۰۲ پ. م ) از چو و لیو بانگ ( متوفای ۱۹۵ پ. م ) از هان با یکدیگر نزاع کردند؛ لیو بانگ در نبرد گایشیا ( ۲۰۲ پ. م ) در آن هویی کنونی بر شیانگ یو غلبه کرد و امپراتور سراسر چین شد. [ ۶]
گائوزو یا لیو بانگ، اولین امپراتور سلسلهٔ هان بود. او بر زیینگ، آخرین امپراتور سلسله چین، غلبه کرد و به پادشاهی رسید. سلسله ای که او تأسیس کرد، هان نام گرفت. در دوران او چین همچنان یکپارچه ماند. او همچنین آیین کنفوسیوس را، به عنوان آیین رسمی کشور، برگزید. گائوزو در سال ۱۹۵ پیش از میلاد، پس از هفت سال سلطنت، درگذشت.
پس از مرگ گائوزو، پسرش، لیو یینگ با حمایت مادرش امپراتریس لو به سلطنت رسید و نام امپراتور هوی را برای خود انتخاب کرد ولی عمرش وفا نکرد و در ۲۲ سالگی درگذشت؛ در این عمر کوتاه هم قدرت هیچ وقت در دست او نبود بلکه در دست مادرش امپراتریس لو بود. پس از مرگ او پسرش لیو گونگ با نام امپراتور کیان شائو هان در ۵ سالگی با فرمان مادربزرگ قدرتمندش امپراتریس بیوه اعظم لو به سلطنت رسید. هر چند او هرگز اعمال قدرت نداشت و در حقیقت به تخت نرسید زیرا امپراتریس بیوه لو اول او را حبس خانگی کرد و بعد او را به طور غیر مستقیم امپراتور خواند. او پس از ۴ سال که اسماً امپراتور بود به دستور مادربزرگ خود از حکومت برکنار و برادرش لیو هونگ را با نام امپراتور هئوشائو هان بر تخت نشاندند. هر چند او هم هرگز امپراتور نبود و او را هم پس از ۴ سال از حکومت برکنار کردند. پس از امپراتور هئوشائو پسر چهارم گائوزو با نام امپراتور ون بر تخت نشانده شد. در این مدت ۱۵ ساله حکومت واقعی در دست امپراتریس لو بود و به جای امپراتوران دست نشانده حکومت کرد مخصوصاً نوه های خود امپراتور کیان شائو هان و امپراتور هئوشائو هان که هرگز امپراتور نبودن و همیشه حبس خانگی در بیرون از پایتخت بودند به همین خاطر امپراتریس لو بر حق خود به طور رسمی حکومت کرد.