[ویکی نور] دو رساله فلسفی نگاشته میر محمد قوام الدین رازى تهرانى(؟- 1093ق)، مشتمل بر دو رساله فلسفی فارسی با نام «عین الحکمة» و «تعلیقات» است که به کوشش على اوجبى تصحیح شده است.
کتاب حاوی پیشگفتار، مقدمه مصحح (مشتمل بر اندیشه ها و آثار مصنف، موضوع اثر، معرفی نسخهها و شیوه تصحیح)؛ «عین الحکمه» که از یک مقدمه و دوازده فصل تشکیل شده است؛ «تعلیقات» که شامل هیجده فصل با عنوان «تعلیق» است.
آنچه در پیش رو دارید، بازخوانى دو رساله گران سنگ بازمانده از یکى از جریان های مهم فلسفى سده یازده هجرى اثر حکیم فرزانه، میر قوام الدین محمد رازى تهرانى، از شاگردان و مروجان اندیشه هاى ملا رجبعلى تبریزى است.
در این رساله، مصنف امهات اندیشه هاى استاد خویش را تبیین و شاکله نظام فلسفى اش را به خوبى ترسیم کرده است. او در این رساله به نقادى بنیادین مفاهیم وجوب و امکان می پردازد که از نظر ظرافت با نقادى فیلسوفان مکتب دونس اسکات (1270- 1308م.) برابرى مى کند. قوام الدین رازى هم آوا با مقدمات استادش رجبعلى تبریزى، نشان می دهد که چرا و چگونه می توان خالق را واجب الوجود نامید. خالق از واجب الوجود نیز بالاتر است؛ و بنابراین قوام الدین می گوید که این اصطلاح توسط متأخرین جعل شده که ادعاى فلسفه داشتند. البته شیوه استدلال، بیشتر از آن فنى است که بتوان در اینجا بر آن تأکید ورزید.
مصنف در مقدمه بعد از تبیین اصطلاحاتى چون موضوع، مبادى و مسائل، به اثبات دیدگاه خویش در مورد موضوع فلسفه و ابطال سایر آرا مى پردازد. او معتقد است که موضوع فلسفه باید مفهومی باشد که از تمامى مفاهیم و از موضوع تمامى دانش ها عام تر است؛ و چنین مفهومى یا وجود است یا موجود و یا شىء. در انتهاى این بحث برخلاف تمامى حکما، دو احتمال اول را رد و احتمال سوم را برمی گزیند و می گوید: لهذا گفته اند موضوع در این علم موجود است؛ اما حقیقتاً و بالذات شىء است به معنى بدیهى.
در فصل نخست، ابتدا با استناد به این قاعده که: «براى تصور اقسام، تصور مقسم ضرورى است؛ و از سویى تا مقسم بر اقسام صادق نباشد، تقسیم بى معناست» مقسم واجب و ممکن- یعنى موجود- و چگونگى صدق آن بر این دو را تبیین مى کند. سپس چنین نتیجه می گیرد که واجب و ممکن هر دو قابل وجودند و در وجود محتاج به فاعل؛ اما این فاعل، قسیم واجب و ممکن نیست و موجود بودن آن به معناى دیگرى است.
کتاب حاوی پیشگفتار، مقدمه مصحح (مشتمل بر اندیشه ها و آثار مصنف، موضوع اثر، معرفی نسخهها و شیوه تصحیح)؛ «عین الحکمه» که از یک مقدمه و دوازده فصل تشکیل شده است؛ «تعلیقات» که شامل هیجده فصل با عنوان «تعلیق» است.
آنچه در پیش رو دارید، بازخوانى دو رساله گران سنگ بازمانده از یکى از جریان های مهم فلسفى سده یازده هجرى اثر حکیم فرزانه، میر قوام الدین محمد رازى تهرانى، از شاگردان و مروجان اندیشه هاى ملا رجبعلى تبریزى است.
در این رساله، مصنف امهات اندیشه هاى استاد خویش را تبیین و شاکله نظام فلسفى اش را به خوبى ترسیم کرده است. او در این رساله به نقادى بنیادین مفاهیم وجوب و امکان می پردازد که از نظر ظرافت با نقادى فیلسوفان مکتب دونس اسکات (1270- 1308م.) برابرى مى کند. قوام الدین رازى هم آوا با مقدمات استادش رجبعلى تبریزى، نشان می دهد که چرا و چگونه می توان خالق را واجب الوجود نامید. خالق از واجب الوجود نیز بالاتر است؛ و بنابراین قوام الدین می گوید که این اصطلاح توسط متأخرین جعل شده که ادعاى فلسفه داشتند. البته شیوه استدلال، بیشتر از آن فنى است که بتوان در اینجا بر آن تأکید ورزید.
مصنف در مقدمه بعد از تبیین اصطلاحاتى چون موضوع، مبادى و مسائل، به اثبات دیدگاه خویش در مورد موضوع فلسفه و ابطال سایر آرا مى پردازد. او معتقد است که موضوع فلسفه باید مفهومی باشد که از تمامى مفاهیم و از موضوع تمامى دانش ها عام تر است؛ و چنین مفهومى یا وجود است یا موجود و یا شىء. در انتهاى این بحث برخلاف تمامى حکما، دو احتمال اول را رد و احتمال سوم را برمی گزیند و می گوید: لهذا گفته اند موضوع در این علم موجود است؛ اما حقیقتاً و بالذات شىء است به معنى بدیهى.
در فصل نخست، ابتدا با استناد به این قاعده که: «براى تصور اقسام، تصور مقسم ضرورى است؛ و از سویى تا مقسم بر اقسام صادق نباشد، تقسیم بى معناست» مقسم واجب و ممکن- یعنى موجود- و چگونگى صدق آن بر این دو را تبیین مى کند. سپس چنین نتیجه می گیرد که واجب و ممکن هر دو قابل وجودند و در وجود محتاج به فاعل؛ اما این فاعل، قسیم واجب و ممکن نیست و موجود بودن آن به معناى دیگرى است.
wikinoor: دو_رساله_فلسفی