دهله ای

دَهْله ای
دَهْله ایاز گویش های استان فارس که مردم روستای دهله یا دئلی از توابع کازرون به آن سخن می گویند. این گویش به گویش هایی همچون کازرونی، عبدویی و خِشتی نزدیک است و با گویش روستای پیر مُهلت یکی است. پسوند معرفه ساز در دهله ای -aku و -yaku است. نشانة جمع -al، -yal و -gal است: zanal «زن ها»، tsiyal «چیزها»، ungal «آن ها». مضاف الیه همانند فارسی بعد از مضاف می آید: darexuna «درِ اتاق». موصوف قبل از صفت می آید: zanexuv «زن خوب». تغییر و تبدیل های آوایی در دهله ای چنین است: تبدیل /-e/ پایانی به /-a/ در sina «سینه»، hamla «حملِه»، xanda «خنده»، miva «میوه»؛ تبدیل /a/ میانی به /e/ در ser «سر»، xer «خر/الاغ»، zemi «زمین»، ner «نر»؛ تبدیل /u/ به /i/ در jija «جوجه»، mi «مو»، pasli «پهلو»؛ تغییر /e/ به /o/ در so «سه»، omru «امروز»؛ تبدیل رشتۀ آوایی /ab/ به ow در ow «آب»، aftow «آفتاب»، low «لب»؛ تبدیل /-am/ به -un و um در run «ران»، pesun «پستان»، tamum «تمام»؛ همچنین تبدیل /-an/ به /-u/ در zaru «زبان»، nu «نان»، تغییر /b/ به /v/ در zavu «زبان»، soril «سبیل»، xuv «خوب»؛ حدف /-t/ پایانی در: das «دست»، pus «پوست»، mos «مُشت»؛ شناسه های فعل برای زمان حال اخباری و التزامی عبارت است از: -a، -a، -a، -u، -i، -i. شناسه های فعلی گذشتة ساده: -a، -i، -u، -i، -i. نشانة مصدری -an (-dan، -tan، -san) است مانند roftan«روبیدن»، gossan «انداختن».