دهانۀ غلامان، شهر
(یا: دروازۀ بردگان) منطقه ای باستانی در ۴۴کیلومتری شهر زابل و ۲کیلومتری روستای قلعه نو در استان سیستان و بلوچستان. این شهر، که به روزگار هخامنشیان تعلق دارد، از مراکز مهم تمدن روزگار باستان است و سابقاً مرکز حکومتی و ساتراپ نشین ناحیۀ زرنگ بود. مصالح به کاررفته در این شهر اکثراً خشت خام و مطابق با نوع آب وهوای خشک منطقه است. این شهر با ابعادی در حدود ۸۰۰×۱۸۰ متر شهری متعارف بوده است که دراثر وزش بادهای سهمگین در زیر ریگ روان مدفون شد. در بخش شمالی آن بنایی بزرگ قرار گرفته که یک حیاط مرکزی و چند اتاق در اطراف آن و همچنین چهار رواق در پیرامون آن وجود دارد. این ساختمان به شکل مربع مستطیل و ابعاد آن ۴۳×۵۳.۶۰ متر است. این بنا ۴۵ اتاق اصلی و دو اتاق الحاقی دارد. همچنین ۱۲۰ اتاق در شمال و شرق، ۱۱۰ اتاق در جنوب و یازده اتاق در غرب آن دیده می شود. راه ورود به این بنای عظیم از دری واقع در شرق بنا امکان پذیر است و پس از ورود به بنا درهای متعددی در جهات مختلف برای ورود به اتاق ها وجود دارد. وجود ستون های قطور به ابعاد ۱۱۰×۱۱۰ سانتی متر از ویژگی های مهم این بناست. همچنین وجود سه سکوی گِلی در حیاط مرکزی با ارتفاع بیش از یک متر از دیگر ویژگی های آن است. ایوان های ستون دار و رواق های این بنا مهم ترین مشخصۀ آن است. معماری دهانۀ غلامان و تخت جمشید، با وجود این که هر دو در روزگار هخامنشیان و براساس فرهنگ و هنر معماری هخامنشی ساخته شده اند، با یکدیگر تفاوت دارند. سقف و پوشش ساختمان ها در روزگار هخامنشی و به ویژه در تخت جمشید افقی و صاف بودند اما در ساخت دهانۀ غلامان از طاق های بیضوی استفاده شده است. این شکل متفاوت معماری بنابر شرایط خاص آب و هوایی سیستان بوده است. استفاده از گل و خشت نیز ریشه در همین تفاوت های اقلیمی دارد. در بخش شمال غربی دهانۀ غلامان آثاری از یک معبد کشف شده است. ابعاد این بنا ۴۵×۴۵ متر است و در چهار گوشۀ آن چهار برج دیده بانی وجود دارد. در ورودی این بنا در ضلع جنوبی آن قرار گرفته است. در محوطه تاریخی دهانۀ غلامان استخوان های گراز، لوله های سفالی، سنگ های آسیاب و آثار متعدد دیگری یافت شده است.
(یا: دروازۀ بردگان) منطقه ای باستانی در ۴۴کیلومتری شهر زابل و ۲کیلومتری روستای قلعه نو در استان سیستان و بلوچستان. این شهر، که به روزگار هخامنشیان تعلق دارد، از مراکز مهم تمدن روزگار باستان است و سابقاً مرکز حکومتی و ساتراپ نشین ناحیۀ زرنگ بود. مصالح به کاررفته در این شهر اکثراً خشت خام و مطابق با نوع آب وهوای خشک منطقه است. این شهر با ابعادی در حدود ۸۰۰×۱۸۰ متر شهری متعارف بوده است که دراثر وزش بادهای سهمگین در زیر ریگ روان مدفون شد. در بخش شمالی آن بنایی بزرگ قرار گرفته که یک حیاط مرکزی و چند اتاق در اطراف آن و همچنین چهار رواق در پیرامون آن وجود دارد. این ساختمان به شکل مربع مستطیل و ابعاد آن ۴۳×۵۳.۶۰ متر است. این بنا ۴۵ اتاق اصلی و دو اتاق الحاقی دارد. همچنین ۱۲۰ اتاق در شمال و شرق، ۱۱۰ اتاق در جنوب و یازده اتاق در غرب آن دیده می شود. راه ورود به این بنای عظیم از دری واقع در شرق بنا امکان پذیر است و پس از ورود به بنا درهای متعددی در جهات مختلف برای ورود به اتاق ها وجود دارد. وجود ستون های قطور به ابعاد ۱۱۰×۱۱۰ سانتی متر از ویژگی های مهم این بناست. همچنین وجود سه سکوی گِلی در حیاط مرکزی با ارتفاع بیش از یک متر از دیگر ویژگی های آن است. ایوان های ستون دار و رواق های این بنا مهم ترین مشخصۀ آن است. معماری دهانۀ غلامان و تخت جمشید، با وجود این که هر دو در روزگار هخامنشیان و براساس فرهنگ و هنر معماری هخامنشی ساخته شده اند، با یکدیگر تفاوت دارند. سقف و پوشش ساختمان ها در روزگار هخامنشی و به ویژه در تخت جمشید افقی و صاف بودند اما در ساخت دهانۀ غلامان از طاق های بیضوی استفاده شده است. این شکل متفاوت معماری بنابر شرایط خاص آب و هوایی سیستان بوده است. استفاده از گل و خشت نیز ریشه در همین تفاوت های اقلیمی دارد. در بخش شمال غربی دهانۀ غلامان آثاری از یک معبد کشف شده است. ابعاد این بنا ۴۵×۴۵ متر است و در چهار گوشۀ آن چهار برج دیده بانی وجود دارد. در ورودی این بنا در ضلع جنوبی آن قرار گرفته است. در محوطه تاریخی دهانۀ غلامان استخوان های گراز، لوله های سفالی، سنگ های آسیاب و آثار متعدد دیگری یافت شده است.
wikijoo: دهانه_غلامان،_شهر