دموکراسی خلق یا دموکراسی مردمی ( People's democracy ) یک مفهوم نظری در مارکسیسم - لنینیسم و شکلی از حکومت است که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت و در تئوری امکان دموکراسی چندطبقه ای و چندحزبی را در مسیر سوسیالیسم فراهم می کند. دموکراسی خلق در نتیجۀ انقلاب های دموکراتیک مردمی دهۀ ۱۹۴۰ در تعدادی از کشورهای اروپایی و آسیایی ایجاد شد.
... [مشاهده متن کامل]
تا قبل از ظهور فاشیسم، احزاب کمونیست خواستار اجرای جمهوری های شورایی مانند جمهوری شوروی چین یا مثلاً در آمریکا ( در کتاب به سوی آمریکای شوروی نوشتۀ ویلیام زی فاستر دبیرکل حزب کمونیست آمریکا ) در سراسر جهان شده بودند. با این حال، پس از ظهور فاشیسم، و ایجاد دولت های جبهه ای مردمی در فرانسه و اسپانیا، کمینترن تحت رهبری گئورگی دیمیتروف، رهبر کمونیست بلغارستان، شروع به دفاع از یک جبهۀ متحد چندحزبی از احزاب کمونیست و سوسیال دمکرات در مقابل دیکتاتوری پرولتاریای تک حزبی شوراها کرد.
امکان دموکراسی چندحزبی خلق اولین بار در دوران جبهه مردمی علیه فاشیسم مطرح شد.
گئورگ لوکاچ یکی از اولین کسانی بود که در تزهای بلوم خود در سال ۱۹۲۹ امکان کار کمونیست ها برای یک جمهوری دموکراتیک را پیشنهاد کرد.
تصور این که این امر در آن زمان چقدر برای اکثر مردم متناقض به نظر می رسید سخت است. اگرچه کنگرۀ ششم انترناسیونال سوم به این موضوع به عنوان یک احتمال اشاره کرد، اما عموماً تصور می شد که از نظر تاریخی برداشتن چنین گام قهقرایی غیرممکن است، زیرا مجارستان قبلاً در سال ۱۹۱۹ یک جمهوری شوروی شده بود.
ژوزف استالین، که در طول جنگ داخلی روسیه و پیامدهای آن در رهبری شوروی بود، به خوبی به خاطر داشت که چگونه تلاش برای مبارزه به سبک انقلاب های بلشویکی در سراسر اروپا در طول جنگ جهانی اول و پس از آن - در انقلاب های ۱۹۱۷ - ۱۹۲۳ - عمدتاً شکست خورده بود. بسیاری از بلشویک های قدیمی در آن زمان فکر می کردند که این انقلاب ها پیشتاز انقلاب جهانی هستند، اما این انقلاب هرگز محقق نشد. همین واقعیت بود که باعث توسعۀ ایدۀ سوسیالیسم در یک کشور به عنوان مسیر خود اتحاد جماهیر شوروی شد.
استالین با در نظر گرفتن چنین درس های تاریخی، در پایان جنگ جهانی دوم به رهبران احزاب کمونیستی اروپای شرقی پیشنهاد کرد که خود را به عنوان مدافع دموکراسی خلق معرفی کنند. پس از شکست آلمان نازی و متحدانش در اروپای شرقی، نظریه پردازان مارکسیست - لنینیست ابتدا با توجه به حضور ارتش سرخ شوروی، ایدۀ احتمال گذار صلح آمیز به سوسیالیسم را بسط دادند. در بیشتر مناطق اروپای شرقی، احزاب کمونیست بلافاصله قدرت را به دست نگرفتند، بلکه در ائتلاف های مردمی با احزاب مترقی به فعالیت پرداختند. بر خلاف اتحاد جماهیر شوروی که رسماً یک دولت تک حزبی بود، در اروپای شرقی اکثریت دموکراسی های خلق از لحاظ نظری دولت هایی چندحزبی بودند. بسیاری از احزاب حاکم مارکسیست - لنینیست دیگر مانند دهۀ ۱۹۳۰ عنوان رسمی خود را «کمونیست» قرار نداده بودند. برای مثال، حزب اتحاد سوسیالیستی آلمان ( SED ) ظاهراً اتحادیه ای از حزب سوسیال دموکرات آلمان و حزب کمونیست آلمان بود. بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر توسط احزاب کارگری یا سوسیالیستی اداره می شدند. در بلوک شرق، دموکراسی خلق با دولت سوسیالیستی مترادف بود.
... [مشاهده متن کامل]
تا قبل از ظهور فاشیسم، احزاب کمونیست خواستار اجرای جمهوری های شورایی مانند جمهوری شوروی چین یا مثلاً در آمریکا ( در کتاب به سوی آمریکای شوروی نوشتۀ ویلیام زی فاستر دبیرکل حزب کمونیست آمریکا ) در سراسر جهان شده بودند. با این حال، پس از ظهور فاشیسم، و ایجاد دولت های جبهه ای مردمی در فرانسه و اسپانیا، کمینترن تحت رهبری گئورگی دیمیتروف، رهبر کمونیست بلغارستان، شروع به دفاع از یک جبهۀ متحد چندحزبی از احزاب کمونیست و سوسیال دمکرات در مقابل دیکتاتوری پرولتاریای تک حزبی شوراها کرد.
امکان دموکراسی چندحزبی خلق اولین بار در دوران جبهه مردمی علیه فاشیسم مطرح شد.
گئورگ لوکاچ یکی از اولین کسانی بود که در تزهای بلوم خود در سال ۱۹۲۹ امکان کار کمونیست ها برای یک جمهوری دموکراتیک را پیشنهاد کرد.
تصور این که این امر در آن زمان چقدر برای اکثر مردم متناقض به نظر می رسید سخت است. اگرچه کنگرۀ ششم انترناسیونال سوم به این موضوع به عنوان یک احتمال اشاره کرد، اما عموماً تصور می شد که از نظر تاریخی برداشتن چنین گام قهقرایی غیرممکن است، زیرا مجارستان قبلاً در سال ۱۹۱۹ یک جمهوری شوروی شده بود.
ژوزف استالین، که در طول جنگ داخلی روسیه و پیامدهای آن در رهبری شوروی بود، به خوبی به خاطر داشت که چگونه تلاش برای مبارزه به سبک انقلاب های بلشویکی در سراسر اروپا در طول جنگ جهانی اول و پس از آن - در انقلاب های ۱۹۱۷ - ۱۹۲۳ - عمدتاً شکست خورده بود. بسیاری از بلشویک های قدیمی در آن زمان فکر می کردند که این انقلاب ها پیشتاز انقلاب جهانی هستند، اما این انقلاب هرگز محقق نشد. همین واقعیت بود که باعث توسعۀ ایدۀ سوسیالیسم در یک کشور به عنوان مسیر خود اتحاد جماهیر شوروی شد.
استالین با در نظر گرفتن چنین درس های تاریخی، در پایان جنگ جهانی دوم به رهبران احزاب کمونیستی اروپای شرقی پیشنهاد کرد که خود را به عنوان مدافع دموکراسی خلق معرفی کنند. پس از شکست آلمان نازی و متحدانش در اروپای شرقی، نظریه پردازان مارکسیست - لنینیست ابتدا با توجه به حضور ارتش سرخ شوروی، ایدۀ احتمال گذار صلح آمیز به سوسیالیسم را بسط دادند. در بیشتر مناطق اروپای شرقی، احزاب کمونیست بلافاصله قدرت را به دست نگرفتند، بلکه در ائتلاف های مردمی با احزاب مترقی به فعالیت پرداختند. بر خلاف اتحاد جماهیر شوروی که رسماً یک دولت تک حزبی بود، در اروپای شرقی اکثریت دموکراسی های خلق از لحاظ نظری دولت هایی چندحزبی بودند. بسیاری از احزاب حاکم مارکسیست - لنینیست دیگر مانند دهۀ ۱۹۳۰ عنوان رسمی خود را «کمونیست» قرار نداده بودند. برای مثال، حزب اتحاد سوسیالیستی آلمان ( SED ) ظاهراً اتحادیه ای از حزب سوسیال دموکرات آلمان و حزب کمونیست آلمان بود. بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر توسط احزاب کارگری یا سوسیالیستی اداره می شدند. در بلوک شرق، دموکراسی خلق با دولت سوسیالیستی مترادف بود.
