دمامة. [ دَ م َ ] ( ع اِ ) زشت روی. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ).
دمامه. [ دَ م َ / م ِ ] ( از ع ،اِمص ) دمامة. زشت رویی و زشتی. ( ناظم الاطباء ) : گویند که بدین میانه اندر اعتدال هوا بیشتر است [ یعنی در میان زمین که خراسان و ایران و سجستان باشد ] و قد مردمان این نواحی مستوی است و سرخی روسیان ندارند و سیاهی حبشیان و غلظ ترکان و خزریان و دمامه اهل چین. ( تاریخ سیستان ). و رجوع به دمامة شود.
دمامه. [ دَ م َ / م ِ ] ( اِ ) نقاره. ( غیاث ). کوس و نقاره. ( ناظم الاطباء ) ( از برهان ) ( انجمن آرا ) ( از لغت محلی شوشتر ). طبلک. ( زمخشری ). نقاره را گویند. ( فرهنگ جهانگیری ). نقاره و طبل ، و با لفظ نواختن مستعمل. ( از آنندراج ). دبدبه. ( دهار ) ( زمخشری ) : و صدای رعد طبل و دمامه به عیوق برآمد. ( تاج المآثر ).
به چرخ رفت ز هر صف نفیر چنگ و نی و دف
دم دمامه و شندف غریو ارغن و مزمر.
هدایت ( ازآنندراج ).
ای شاه ملک رتبت خورشیدسریرفیلت به نقاره خانه گاه زد و گیر
آورد ز سر دمامه وز دندان چوب
سنجش شده گوشها و خرطوم نفیر.
سیف الملوک ( ازجهانگیری ).
- دمامه نواختن ؛طبل کوفتن. نقاره زدن : خروس سحر در وصول هلال
دمامه نوازد به نامش ز بال.
ملاطغرا ( از آنندراج ).
|| نفیر را نامند که برادر کوچک کرناست.( برهان ). نفیر. ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ جهانگیری ) ( ازآنندراج ) ( از انجمن آرا ) ( لغت محلی شوشتر ).- دمامه دمیدن ( دردمیدن ) ؛ شیپور زدن :
دمامه دردمیدند از پگاهی
روان گشتند چون دریا سپاهی.
نزاری قهستانی ( از آنندراج ).
دمامه. [ دَم ْ ما م َ ] ( ص ، اِ ) دختر با گفتاری فریبنده. دختری زیرک که خود را چون زنان سالخورده نماید. ( یادداشت مؤلف ).