دلوز، ژیل (۱۹۲۵ـ۱۹۹۵)(Deleuze, Gilles)
دلوز، ژیل
فیلسوف فرانسوی. تا پایان عمر استاد فلسفه دانشگاه پاریس هشت در سن دنی بود. تعیین جایگاه دقیق او در اندیشۀ معاصر دشوار است، زیرا خود او همیشه می خواست در لابه لای قبایل فکری یا جریان های بزرگ اندیشه نظیر مارکسیسم، روان کاوی و ساختارگرایی زندگی کند. او به همراه میشل فوکو از نخستین کسانی بود که در فرانسه ضرورت مقابله با دیدگاه هگلی را نشان داد. فوکو دربارۀ او می گفت روزی این قرن را قرن دلوز خواهند شناخت. دلوز بیش از آن که به مسائل معمول فلسفی و نظری بپردازد به ادبیات (بررسی آثار پروست، بکت، ملویل) و سینما توجه داشت. بررسی های فلسفی او نیز دارای دو ویژگی چشمگیر بود؛ اولاً بررسی و نقل وفادارانۀ آرای فیلسوفان نبود و با ارائه تفسیرهایی بی سابقه از آن ها به خلق مفاهیمی بدیع می انجامید و ثانیاً تاریخ فلسفه را بیشتر بر حسب آرای مرتدان و مطرودان آن بازسازی می کرد (مثلاً از لوکرتیوس، هیوم، اسپینوزا، نیچه و برگسون حمایت می کرد). دلوز به قواعد دانشگاهی زمانش بی اعتنا بود و علاقۀ خود را معطوف مطالعۀ دختربچه ها و بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی کرد. نگارش کاپیتالیسم و اسکیزوفرنی: ضد اُدیپوس (۱۹۷۲) با همکاری فلیکس گتاریِ روان کاو، نشانۀ گسست کامل او با اندیشۀ سنتی است. در این اثر او پدیده ها را همچون ماشین هایی می نگرد که کارشان میل ورزی است. به عقیدۀ دلوز، گرچه فروید نیروی میل را کشف کرد اما مجدداً با قراردادن اش در چارچوب عقدۀ اُدیپ و ترجمه آن به زبان خانواده و مهار و سازگارکردن آن با شرایط اجتماعی به کمک تکنیک های روان کاوی آن را سرکوب کرد. در حالی که به نظر دلوز میل، نیروی ابداع و آفریدن تفاوت و درنوردیدن هنجارها است. شخصیتی که به بهترین نحو بیانگر نیروی ناآرام میل و امیال سرکوب نشده و رمز گذاری نشدۀ انسان است و باید مورد تحلیل قرار گیرد شیزوفرن است. شخصیتی که در آن وحدت و کنترل پذیری خود درهم شکسته شده است و امیال بی لگام برای بروزشان با موانع روبه رو نیستند. تحلیل ماشین های میل ورز، که ماشین های واقعی دانسته می شوند، به دلوز اجازه می دهد جریان های پول در سرمایه داری پیشرفته را به جریان های میل در اسکیزوفرنی ربط دهد. این هر دو جریانِ مرکز گریز، فعالیت شان را قلمروزدایی می کنند: سرمایه پروای نهادهای اجتماعی را ندارد و شیزوفرن هذیان و دیوانگی را نه تحریف واقعیت بلکه واقعیت تشدیدشده می داند. دلوز با منطق زیست شناسی که حیات کربن بنیاد را بر حیات سیلیکون بنیاد برتری می دهد، مبارزه می کند. کشفیات علمی جدید تا حدودی این پیشنگری دلوز را اعتبار بخشیده اند. از نظر دلوز معیاری درونی برای حقیقت وجود ندارد و آن چه هست اراده به حقیقت است که هرچه را که بتواند ارزش می بخشد. دلوز آن را فلسفۀ اراده می نامد و با فلسفۀ هستی که آن را الگوی دولتی فلسفه می نامد در تقابل می نهد. دلوز با انتقاد از گرایش فلسفۀ هگلی به ادغامی که می خواهد با جذب هرگونه «غیریت» در «خود»، وحدت را تحقق بخشد، بر تفاوت، اختلاف و صیرورت تکیه می کند. هدف فلسفۀ عمل او تحقق امر متکثر بود. از آثارش: نیچه و فلسفه (۱۹۶۲)؛ تفاوت و تکرار (۱۹۶۸)؛ هزار فلات (۱۹۸۰)؛ فلسفه چیست (۱۹۹۱).
دلوز، ژیل
فیلسوف فرانسوی. تا پایان عمر استاد فلسفه دانشگاه پاریس هشت در سن دنی بود. تعیین جایگاه دقیق او در اندیشۀ معاصر دشوار است، زیرا خود او همیشه می خواست در لابه لای قبایل فکری یا جریان های بزرگ اندیشه نظیر مارکسیسم، روان کاوی و ساختارگرایی زندگی کند. او به همراه میشل فوکو از نخستین کسانی بود که در فرانسه ضرورت مقابله با دیدگاه هگلی را نشان داد. فوکو دربارۀ او می گفت روزی این قرن را قرن دلوز خواهند شناخت. دلوز بیش از آن که به مسائل معمول فلسفی و نظری بپردازد به ادبیات (بررسی آثار پروست، بکت، ملویل) و سینما توجه داشت. بررسی های فلسفی او نیز دارای دو ویژگی چشمگیر بود؛ اولاً بررسی و نقل وفادارانۀ آرای فیلسوفان نبود و با ارائه تفسیرهایی بی سابقه از آن ها به خلق مفاهیمی بدیع می انجامید و ثانیاً تاریخ فلسفه را بیشتر بر حسب آرای مرتدان و مطرودان آن بازسازی می کرد (مثلاً از لوکرتیوس، هیوم، اسپینوزا، نیچه و برگسون حمایت می کرد). دلوز به قواعد دانشگاهی زمانش بی اعتنا بود و علاقۀ خود را معطوف مطالعۀ دختربچه ها و بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی کرد. نگارش کاپیتالیسم و اسکیزوفرنی: ضد اُدیپوس (۱۹۷۲) با همکاری فلیکس گتاریِ روان کاو، نشانۀ گسست کامل او با اندیشۀ سنتی است. در این اثر او پدیده ها را همچون ماشین هایی می نگرد که کارشان میل ورزی است. به عقیدۀ دلوز، گرچه فروید نیروی میل را کشف کرد اما مجدداً با قراردادن اش در چارچوب عقدۀ اُدیپ و ترجمه آن به زبان خانواده و مهار و سازگارکردن آن با شرایط اجتماعی به کمک تکنیک های روان کاوی آن را سرکوب کرد. در حالی که به نظر دلوز میل، نیروی ابداع و آفریدن تفاوت و درنوردیدن هنجارها است. شخصیتی که به بهترین نحو بیانگر نیروی ناآرام میل و امیال سرکوب نشده و رمز گذاری نشدۀ انسان است و باید مورد تحلیل قرار گیرد شیزوفرن است. شخصیتی که در آن وحدت و کنترل پذیری خود درهم شکسته شده است و امیال بی لگام برای بروزشان با موانع روبه رو نیستند. تحلیل ماشین های میل ورز، که ماشین های واقعی دانسته می شوند، به دلوز اجازه می دهد جریان های پول در سرمایه داری پیشرفته را به جریان های میل در اسکیزوفرنی ربط دهد. این هر دو جریانِ مرکز گریز، فعالیت شان را قلمروزدایی می کنند: سرمایه پروای نهادهای اجتماعی را ندارد و شیزوفرن هذیان و دیوانگی را نه تحریف واقعیت بلکه واقعیت تشدیدشده می داند. دلوز با منطق زیست شناسی که حیات کربن بنیاد را بر حیات سیلیکون بنیاد برتری می دهد، مبارزه می کند. کشفیات علمی جدید تا حدودی این پیشنگری دلوز را اعتبار بخشیده اند. از نظر دلوز معیاری درونی برای حقیقت وجود ندارد و آن چه هست اراده به حقیقت است که هرچه را که بتواند ارزش می بخشد. دلوز آن را فلسفۀ اراده می نامد و با فلسفۀ هستی که آن را الگوی دولتی فلسفه می نامد در تقابل می نهد. دلوز با انتقاد از گرایش فلسفۀ هگلی به ادغامی که می خواهد با جذب هرگونه «غیریت» در «خود»، وحدت را تحقق بخشد، بر تفاوت، اختلاف و صیرورت تکیه می کند. هدف فلسفۀ عمل او تحقق امر متکثر بود. از آثارش: نیچه و فلسفه (۱۹۶۲)؛ تفاوت و تکرار (۱۹۶۸)؛ هزار فلات (۱۹۸۰)؛ فلسفه چیست (۱۹۹۱).
wikijoo: دلوز،_ژیل_(۱۹۲۵ـ۱۹۹۵)