دَله قهوه ( به عربی: الدَلة ) ، ظرف مسی که به عنوان قهوه جوش توسط عرب ها در اکثر مراسم رسمی و غیررسمی برای تهیه قهوه استفاده می شود. دله قهوه یکی از ابزارهای فرهنگی مردم عرب است که در مراسم های رسمی و حتی در جلسات اداری خوزستان جزایر وغرب هرمزگان و مناطق عرب نشین بوشهر استفاده شده است.
... [مشاهده متن کامل]
شکل ظرف دله قهوه را به صورت یک نماد فرهنگی در کشورهای عربی و همچنین در اهواز، آبادان، شادگان، سوسنگرد، حمیدیه، خرمشهر و ملاثانی وقشم و لنگه وعسلویه به صورت نمادی در ابعاد بزرگتر در میدان شهر نصب شده است.
در پی حذف یکی از این نمادها در شهر آبادان، شهردار آبادان در مورد اعتراض شهروندان برای حذف آن نماد گفت: این موضوع تعمدی نبوده و صرفاً به دلیل ترک خوردن این مجسمه نسبت به برداشتن آن اقدام شده است و قول نصب این نماد در ابعاد بزرگ و با شکل جدید و مدرن آن در یکی از میادین آبادان را داد. جنس نماد دله که حذف شده بود، سیمانی بود که نماد جدید نصب شده فلزی است.
سر انجام پس از گذشت چند ماه از برچیدن دله های قهوه از ورودی شهر آبادان بار دیگر این نماد در یکی از میادین مجاور مکان سابق نصب شد و دله های قدیمی با دله های جدید جایگزین شده اند.
در واقع مردم عرب برای نوشیدن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می دهند. برای تهیه آن ابتدا قهوه را با وسیله ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه منقاش است در ظرفی ریخته و تفت می دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام «گم گم» یا «قم قم» که در خوزستان قاف به گاف تلفظ می شود، گمگم که چیزی شبیه گلاب پاشهای قدیمی و از جنس ورشو ( مفرغ ) است، در آن آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش بو شدن آن استفاده می کنند.
هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام «دله» که شبیه همان «گم گم» است ریخته و سپس این مراسم آئینی شیوه خاص فرد توزیع کننده آن ادامه می یابد. این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه نوشی ( که فنجانی بدون دسته است و فنیان خوانده می شود ) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد ابتدا از وی پذیرایی آغاز می شود و در غیر این صورت این مراسم از ریش سفید مجلس آغاز می شود و از سمت راستش قهوه دادن ادامه داده می شود. در مقابل شخصی که فنجان را از میزبان می گیرد جزء آداب و رسوم است که فنجان را با دست راستش دریافت کند. اگر فنجان را با دست چپ دریافت کند نوعی بی احترامی به آداب و رسوم است. قهوه ای که از دله در فنجان ریخته می شود مقدارش بسیار کم، غلیظ و تلخ است و باید در انتهای ریختن قهوه و قبل از دادن فنجان به میهمان باید یک مرتبه نوک دله را به لبه فنجان قهوه کوبیده تا صدای فنجان بلند شود و پس از آن قهوه را تعارف کند. میهمان نیز پس از دریافت و نوشیدن قهوه، قبل از پس دادن فنجان خالی، باید دستش را یک مرتبه تکان داده، این تکان دادن به معنای آن است که دیگر کافی است و قهوه نمی نوشم. سپس میزبان سراغ نفر سمت راستی میهمان می رود و همین روند را تا انتها ادامه می دهد، ولی موقع پذیرایی از خانم ها به احترام او، فرد مقابل پای راست خود را می شکند و قهوه به او می دهد و طبق آداب سنت گذشته، اگر بیش از ۳ بار او قهوه بدهد، به اصطلاح بین طرفین خواهر و برداری یک طرفه ایجاد می شود.
... [مشاهده متن کامل]
شکل ظرف دله قهوه را به صورت یک نماد فرهنگی در کشورهای عربی و همچنین در اهواز، آبادان، شادگان، سوسنگرد، حمیدیه، خرمشهر و ملاثانی وقشم و لنگه وعسلویه به صورت نمادی در ابعاد بزرگتر در میدان شهر نصب شده است.
در پی حذف یکی از این نمادها در شهر آبادان، شهردار آبادان در مورد اعتراض شهروندان برای حذف آن نماد گفت: این موضوع تعمدی نبوده و صرفاً به دلیل ترک خوردن این مجسمه نسبت به برداشتن آن اقدام شده است و قول نصب این نماد در ابعاد بزرگ و با شکل جدید و مدرن آن در یکی از میادین آبادان را داد. جنس نماد دله که حذف شده بود، سیمانی بود که نماد جدید نصب شده فلزی است.
سر انجام پس از گذشت چند ماه از برچیدن دله های قهوه از ورودی شهر آبادان بار دیگر این نماد در یکی از میادین مجاور مکان سابق نصب شد و دله های قدیمی با دله های جدید جایگزین شده اند.
در واقع مردم عرب برای نوشیدن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می دهند. برای تهیه آن ابتدا قهوه را با وسیله ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه منقاش است در ظرفی ریخته و تفت می دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام «گم گم» یا «قم قم» که در خوزستان قاف به گاف تلفظ می شود، گمگم که چیزی شبیه گلاب پاشهای قدیمی و از جنس ورشو ( مفرغ ) است، در آن آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش بو شدن آن استفاده می کنند.
هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام «دله» که شبیه همان «گم گم» است ریخته و سپس این مراسم آئینی شیوه خاص فرد توزیع کننده آن ادامه می یابد. این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه نوشی ( که فنجانی بدون دسته است و فنیان خوانده می شود ) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد ابتدا از وی پذیرایی آغاز می شود و در غیر این صورت این مراسم از ریش سفید مجلس آغاز می شود و از سمت راستش قهوه دادن ادامه داده می شود. در مقابل شخصی که فنجان را از میزبان می گیرد جزء آداب و رسوم است که فنجان را با دست راستش دریافت کند. اگر فنجان را با دست چپ دریافت کند نوعی بی احترامی به آداب و رسوم است. قهوه ای که از دله در فنجان ریخته می شود مقدارش بسیار کم، غلیظ و تلخ است و باید در انتهای ریختن قهوه و قبل از دادن فنجان به میهمان باید یک مرتبه نوک دله را به لبه فنجان قهوه کوبیده تا صدای فنجان بلند شود و پس از آن قهوه را تعارف کند. میهمان نیز پس از دریافت و نوشیدن قهوه، قبل از پس دادن فنجان خالی، باید دستش را یک مرتبه تکان داده، این تکان دادن به معنای آن است که دیگر کافی است و قهوه نمی نوشم. سپس میزبان سراغ نفر سمت راستی میهمان می رود و همین روند را تا انتها ادامه می دهد، ولی موقع پذیرایی از خانم ها به احترام او، فرد مقابل پای راست خود را می شکند و قهوه به او می دهد و طبق آداب سنت گذشته، اگر بیش از ۳ بار او قهوه بدهد، به اصطلاح بین طرفین خواهر و برداری یک طرفه ایجاد می شود.
یکی نخ