دقائق العلاج

[ویکی نور] «دقایق العلاج» ترجمه فارسی این کتاب به قلم عیسی ضیاء ابراهیمی است. دقایق العلاج از نگاشته های طبی حاج محمد کریم خان کرمانی (از مشایخ و بزرگان فرقه شیخیه) است، که به زبان عربی به نگارش درآمده است. مؤلف انگیزه اش را از نگارش این اثر چنین بیان نموده است: «پس از آن که کتاب حقائق الطب را نوشتم دوست داشتم در تکمیل آن کتابی بنویسم که به جای جلد دوم و در عمل موافق قوانین مذکور در آن باشد، چه آن کتاب را به صورتی نوشته ام که قبل از من کسی بدان گونه ننوشته است و در آن کلیات علم طب و اصول آن را به صورتی که مطابق عالم کبیر و وسیط و از هر جهت موافق اخبار آل محمد(ص) باشد نوشته ام و بر هر عاقل بصیری خطای هر کس که از آن تخلف کند و به راه دیگری برود آشکار است.»
کتاب دقایق به غیر از آخرین باب مقاله پنجم بین سال های 1264ق و 1267ق نوشته شده است. تاریخ آغاز کار تألیف آن به تحقیق معلوم نیست، اما با توجه به مقدمه آن مسلماً پس از اتمام کتاب حقایق الطب می باشد که این کتاب در تاریخ 1264ق به اتمام رسیده است.
کتاب در یک مقدمه و پنح مقاله به رشته تحریر درآمده است. مقدمه در ذکر بعض کلیات علمی و عملی، مقاله نخست در درمان های عام، مقاله دوم در درمان های خاص، مقاله سوم درباره ساختن داروها، مقاله چهارم در ساختن مرکبات و مقاله پنجم در پاره ای از نوادر است. با این توضیح که مؤلف در این مقاله به مسائل مختلفی از قبیل درمان های روایت شده از اهل بیت(ع) و دستور به کار بردن بعضی داروها و نیز مفردات پزشکی و غیره پرداخته است.
ویژگی کتاب دقایق العلاج نسبت به سایر کتب طب قدیم در این است که بر اساس آیات قرآن و اخبار اهل عصمت(ع) نوشته شده است و در عین حال آلوده به تقلید کورکورانه از مؤلفین سابق اعم از یونانی و ایرانی نیست.
کتاب حاضر شامل مسائل کلی عملی یعنی تشخیص و درمان بیماری ها و داروهای مختلف و طرز تهیه آنها است، به این معنی که مؤلف مسائل پزشکی عملی و نیز داروسازی را گردآوری نموده است.