دستگه

لغت نامه دهخدا

دستگه. [ دَ گ َه ْ ] ( اِ مرکب ) دستگاه. جای صدر و مسند، چرا که دست به معنی مسند آمده است. ( غیاث ) ( آنندراج ). || دستگاه. ( جهانگیری ).مخفف دستگاه است که دسترس و سامان باشد. ( از برهان ). قدرت و سامان. ( غیاث ). کثرت اسباب غنا و سرمایه و قدرت. ( شرفنامه منیری ). وسایل و اسباب و مال و جمعیت و دولت و قدرت. و رجوع به دستگاه شود :
گذشتن کنون به که با لشکریم
نباید که بی دستگه بگذریم.
فردوسی.
من بنده را به شعر بسی دستگه نبود
زین پیش ورنه مدح تو می گفتمی بجان.
فرخی.
شهان خزانه نهند او خزانه پردازد
نه زآنکه دستگهش لاغر است و دخل نزار.
فرخی.
اکنون بگو کجا روی ای خام قلتبان
کت دستگه فراخ بود لقمه بی شرنگ.
سوزنی.
دستگه شیشه گر پایگه گازری.
سنائی.
پایگه یافتی بپای مزن
دستگه یافتی ز دست مده.
خاقانی.
فرزین که در ابتدا پایگه پیادگی داشت در انتهای مصاف ملک دستگه سروری یابد. ( منشآت خاقانی چ دانشگاه ص 9 ).
بهر خوردی که خسرو دستگه داشت
حدیث باج و برسم را نگه داشت.
نظامی.
بدان دستگه دست شه بوسه داد
به نوبتگه خویشتن رفت شاد.
نظامی.
گر این دستگه را بدست آوریم
بر اقلیم عالم شکست آوریم.
نظامی.
تو کیستی که بدین مایه دستگه که تراست
بروز بخشش گوئی من و توئیم انباز.
کمال اسماعیل.
گر مرا نیز دستگه بودی
بارگه کردمی و صفه و کاخ.
سعدی.
بلنداختری نام او بختیار
قوی دستگه بود و سرمایه دار.
سعدی.
دستگهم بین چو کف صوفیان
قامت من چون الف کوفیان.
خواجو.
دیده را دستگه در و گهر گرچه نماند
بخورد خونی و تدبیر نثاری بکند.
حافظ.
- دستگه داشتن ؛ مال و منال داشتن. قدرت داشتن. توانائی داشتن :
وز اینجا چون توان و دستگه داری
چرا زی دشت محشر توشه نفرستی.
مسعودسعد.
چو من دستگه داشتم هیچوقت
زبان مرا عادت نه نبود.
مسعودسعد.
گل گفت اگر دستگهی داشتمی
بگریختمی اگر رهی داشتمی.
حافظ.
- || تسلط و فرمانروائی و سلطه داشتن : بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - سرمایه مایه . ۲ - اسباب مادی سامان ثروت . ۳ - قدرت توانایی . ۴ - جاه جلال . ۵ - علم فضل . ۶ - کارگاه کارخانه مجموعه آلاتی که در محلی برای انجام دادن کاری نصب شده . ۷ - مجموعه اعضایی که در بدن موجودی زنده مسئول اجرای عمل حیاتی مخصوص است جهاز . ۸ - یک آهنگ کامل موسیقی مجموعهای از عدهای آواز و نغمه و گوشه که در عین پریشانی شامل مدلهای ممتاز و موضوعات مطبوع میباشد . ۹ - ( تصوف ) حصول تمام صفات کمال است با وجود قدرت بر همه صفات . ۱٠ - واحد برای شمارش تعداد ساختمان خانه گرمابه ماشین آلات و غیره . یا دستگاه جنبش جهاز محرکه . دستگاه رویش جهاز نامیه . یا دستگاه متری عبارت است از : ۱ سانتیمتر ۱٠ میلیمتر ۱ دسیمتر ۱٠ سانتیمتر ۱٠٠ میلیمتر ۱ متر ۱٠ دسیمتر ۱٠٠٠ میلیمتر ۱ دکامتر ۱٠ متر ۱ هکتو متر ۱٠ دکامتر ۱٠٠ متر ۱ کیلومتر ۱٠ هکتومتر ۱٠٠٠ متر . یا دستگاه وجود ۱ - عالم هستی جهان آفرینش . ۲ - مجموعه حواس خمسه ظاهری و حواس خمسه باطنی قوای دهگانه بشری ( حواس ظاهره و باطنه ) .
دستگاه . جای صدر و مسند چرا که دست به معنی مسند آمده است .

واژه نامه بختیاریکا

دست گاه؛ حوزه کنترل یا نفوذ

پیشنهاد کاربران

بپرس