دستور زبان

[ویکی فقه] دستور زبان، مجموعه قواعدی است که درباره ی ساختمان آوایی و صرفی و نحوی زبان بحث می کند و از آن می توان در فرا گرفتن زبان بهره مند شد.
دستور زبان، مجموعه قواعدی است که درباره ی ساختمان آوایی و صرفی و نحوی زبان بحث می کند و از آن می توان در فرا گرفتن زبان بهره مند شد. بنابراین دستور شامل سه قسمت عمده ی واج شناسی، سازه شناسی یا علم صرف و علم نحو می باشد.
اقسام دستور زبان
دستور زبان خود اقسامی دارد و به شعبه هایی تقسیم می شود؛ مانند:
← دستور تاریخی
سابقه ی دستورنویسی به قرن ها پیش می رسد.
← مصریان و سومریان
...

دستور زبان (grammar)
قواعد حاکم بر آواها، واژه ها، جمله ها، و دیگر عناصر زبان، و نیز ترکیب ها و معانی آن ها. امروزه زبان شناسان، در تعریف دستور زبان، آن را ساختار بنیادین زبان می شناسند که هر کس به طور شمّی و شهودی در مورد زبان مادری اش به آن آگاه است. توصیف نظام مند مشخصات زبان نیز نوعی دستور زبان است. این مشخصات عبارت اند از واج شناسی، ساخت واژه (صرف)، نحو، و معناشناسی، که هرکس کمابیش تا ۶سالگی درخصوص زبان مادری اش بر آن ها احاطه می یابد. بسته به رویکردی که دستورنویس درپیش می گیرد، دستور زبان ممکن است تجویزی باشد (یعنی قواعد کاربرد درست زبان را به دست دهد)، یا توصیفی (نشان دهد که زبان عملاً چگونه به کار می رود)، یا زایشی (به این معنی که راه هایی برای تولید بی نهایت جمله در زبان به دست دهد). در اروپا نخستین دستورها را یونانیان نوشتند. در قرن اول پ م اسکندرانی ها دستور زبان یونانی را بسط دادند. بعدها دیونوسوسِ تراکیایی در اسکندریه رساله ای به نام فن دستور نوشت و در آن به تجزیه و تحلیل متون ادبی برحسب حروف و هجاها و هشت قسم کلمه پرداخت. رومی ها دستور زبان یونانی را گرفتند و در زبان لاتین به کار بستند. از میان دستوریان رومی فقط وارّو معتقد بود که کار دستوردان یافتن ساختارهای زبان است نه تجویز آن ها. در حالی که الگو برای یونانیان و اسکندرانی ها زبان هومر بود، آثار سیسرون و ویرژیل معیار زبان لاتین شد. در اواخر قرون وسطا مودستای یا نحویونی که زبان را بازتاب واقعیت می دانستند، تبیین قواعد دستوری را در فلسفه می جستند. اینان به دنبال دستور عامی بودند که به فهم ماهیت وجود رهنمون شود. در قرن هفدهم گروهی از دستوریان فرانسوی نیز به این دستور عام علاقه مند شدند. این گروه که در دیر پور ـ رویال متمرکز بودند، برخلاف همتایان یونانی و لاتینی خود که زبان ادبی را مطالعه می کردند به زبان زندۀ گفتاری توجه کردند. در قرن بیستم نوآم چامسکی آن ها را نخستین دستوریان گشتاری نامید. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با علم به این که زبان های زنده یکسره در حال تغییر و تحول اند، مطالعۀ تاریخی زبان رونق گرفت. کار دستوریان تاریخی نشان داد که زبان را می توان به دو شیوۀ درزمانی (تحول آن در طول زمان) و هم زمانی (وضعیت آن در یک زمان خاص) بررسی کرد. فردینان دو سوسور و زبان شناسان توصیفی دیگر آغاز به مطالعۀ زبان گفتاری کردند. در نیمۀ دوم قرن بیستم چامسکی و دیگر دستوریان زایشی یا گشتاری به این نتیجه رسیدند که اهل زبان شمّی دارند که قادرشان می سازد بی نهایت جمله را درک و تولید کنند. در حالی که دستوریان توصیفی، از قبیل سوسور، با نمونه گیری از گفتار فردی به توصیف زبان می رسیدند، گشتاریان ابتدا ساختار بنیادین زبان را می کاویدند و می کوشیدند قواعدی را که توانش زبانی گویش ور را فراهم می آورد و برهمۀ موارد کاربرد زبان حاکم است توصیف کنند.