دستور گشتاری زایشی (transformational generative grammar)
دستوری که نوآم چامسکی زبان شناس امریکایی در ۱۹۵۷ در کتاب ساخت های نحوی خود پی افکند و سبب انقلابی در زبان شناسی شد. چامسکی نظریه ای می جست که هم ساختار زبان و هم زایایی زبان را توضیح دهد ـ زایایی به این معنا که انسان می تواند جمله هایی بسازد و جمله هایی را بفهمد که پیش تر هرگز نشنیده است. چامسکی مدعی شد که آموزش زبان قابلیتی ذاتی در انسان است و کار زبان شناس توصیف این توانایی همگانی، موسوم به توانش زبانی، با دستوری است که دستورهای همۀ زبان ها از آن قابل استخراج باشد. زبان شناس با فهم قواعدی که به کودکان کمک می کند سخن گفتن به نخستین زبانی را که می شنوند بیاموزند، به این دستور دست خواهد یافت. چامسکی الگو یا دستور حاصل را گشتاری ـ زایشی نامید زیرا به گشتارها یا قواعدی اشاره داشت که زاینده یا سبب ساز تولید زبان اند. به اعتقاد چامسکی، بعضی قاعده ها در همۀ زبان ها مشترک اند و بخشی از یک دستور عام را تشکیل می دهند، در حالی که برخی دیگر مختص زبان هایی خاص اند و در جوامع زبانی خاصی به کار می روند. از دهۀ ۱۹۶۰ تاکنون بسیاری از تحولات عرصۀ زبان شناسی واکنش هایی موافق یا مخالف با نظریات چامسکی بوده اند.
دستوری که نوآم چامسکی زبان شناس امریکایی در ۱۹۵۷ در کتاب ساخت های نحوی خود پی افکند و سبب انقلابی در زبان شناسی شد. چامسکی نظریه ای می جست که هم ساختار زبان و هم زایایی زبان را توضیح دهد ـ زایایی به این معنا که انسان می تواند جمله هایی بسازد و جمله هایی را بفهمد که پیش تر هرگز نشنیده است. چامسکی مدعی شد که آموزش زبان قابلیتی ذاتی در انسان است و کار زبان شناس توصیف این توانایی همگانی، موسوم به توانش زبانی، با دستوری است که دستورهای همۀ زبان ها از آن قابل استخراج باشد. زبان شناس با فهم قواعدی که به کودکان کمک می کند سخن گفتن به نخستین زبانی را که می شنوند بیاموزند، به این دستور دست خواهد یافت. چامسکی الگو یا دستور حاصل را گشتاری ـ زایشی نامید زیرا به گشتارها یا قواعدی اشاره داشت که زاینده یا سبب ساز تولید زبان اند. به اعتقاد چامسکی، بعضی قاعده ها در همۀ زبان ها مشترک اند و بخشی از یک دستور عام را تشکیل می دهند، در حالی که برخی دیگر مختص زبان هایی خاص اند و در جوامع زبانی خاصی به کار می روند. از دهۀ ۱۹۶۰ تاکنون بسیاری از تحولات عرصۀ زبان شناسی واکنش هایی موافق یا مخالف با نظریات چامسکی بوده اند.
wikijoo: دستور_گشتاری_زایشی