کتاب دُستور شاهی فی حکایت پادشاهی[ ۱] یا مرزبان نامهٔ شیخ اوغلو ترجمه ای به زبان ترکی قدیم آناتولی است که مصطفی شیخ اوغلو آن را بر اساس مرزبان نامه وراوینی به رشتهٔ تحریر آورد. ترجمهٔ ترکی مرزبان نامه اثری مهم و ارزشمند در ادبیات ترکی است و از معدود آثار به گویش آناتولی است که امروزه به جای مانده است. بعدها شهاب الدین بن عربشاه ترجمه ای آزاد به عربی، از روی اثر شیخ اوغلو نوشت که فاکهه الخلفا و مفاکهه الظرفا نام دارد. [ ۲]
شیخ اوغلو در بیلیک گرمیان در آناتولی بزرگ شد و این کتاب را به سلیمان بیگ بن محمد، شاه گرمیان، تقدیم کرد. کتاب ۱۰ فصل دارد که ۹ فصل نخست آن مطابق مرزبان نامه وراوینی است و دهمین فصل مختص به این نسخه می باشد و ترجمه نیست. [ ۳] از آنجا تا پیش از قرن پانزدهم میلادی میان زبان رسمی و محاوره ترکی آناتولی فرق چندانی نبود، این کتاب که در قرن چهاردهم نوشته شده، بسیار ساده تر از نسخه های فارسی است و از عبارات طویل و پیچیده عربی و فارسی بهره نمی برد و در آن تمرکز بر محتوای تعلیمی است. [ ۴]
شیخ اوغلو انگیزه های خود از ترجمهٔ این کتاب به ترکی آناتولی را در مقدمه اش نوشته است. او می گوید دلیل انتخاب مرزبان نامه تعلیمات و حکمت های آموزنده ای بوده که در مقایسه با کتاب قدیمی تر کلیله و دمنه مفیدترست. او همچنین گفته است که نمی خواست پادشاهان از این کتاب محروم شوند و چون درک آن سخت بود، ترجمه اش نمود تا همگان از آن بهره برند. [ ۵]
رسول اوزوشار ترجمهٔ مرزبان نامهٔ شیخ اوغلو را بار دیگر به ترکی استامبولی برگردان کرد و با متن ترکی آناتولی انطباق و مقایسه نمود. [ ۶] هدف او از این کار شناخت دقیق تر ویژگی های زبانی این اثر بوده است. [ ۷]
یکی از دو نسخه باقی مانده از ترجمه مرزبان نامه به ترکی، اثر شیخ اوغلو، نسخه موجود در کتابخانه آثار اسلامی دانشگاه ورشو بود که در آتش سوزی سال ۱۹۴۴ سوخت و نسخه دیگر این اثر در کتابخانه دولتی برلین نگهداری می شود. در مقدمه و باب اول و پنجم این نسخه نقص هایی وجود دارد. زینب کورکماز در سال ۱۹۷۳ میلادی، بر اساس نسخه برلینی از ترجمه شیخ اوغلو، نسخه ای را به صورت عمومی منتشر کرد. [ ۸]
پس از سال ها، نسخهٔ سومی از این کتاب در کتابخانهٔ دانشگاه قازان در روسیه کشف شد. این نسخه تقریباً کامل است گرچه برخی داستان های فصل یک و پنج را از دست داده. در آن از خط نسخ استفاده شده و علائم نگارشی ندارد. تعداد برگ هایش ۱۳۳ و در سایز ۱۹۵*۱۳۰ است. در هر برگ آن ۱۳ خط جای گرفته و سال ۹۷۴ هجری ( ۱۵۶۶ میلادی ) روی آن درج شده است. [ ۹]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفشیخ اوغلو در بیلیک گرمیان در آناتولی بزرگ شد و این کتاب را به سلیمان بیگ بن محمد، شاه گرمیان، تقدیم کرد. کتاب ۱۰ فصل دارد که ۹ فصل نخست آن مطابق مرزبان نامه وراوینی است و دهمین فصل مختص به این نسخه می باشد و ترجمه نیست. [ ۳] از آنجا تا پیش از قرن پانزدهم میلادی میان زبان رسمی و محاوره ترکی آناتولی فرق چندانی نبود، این کتاب که در قرن چهاردهم نوشته شده، بسیار ساده تر از نسخه های فارسی است و از عبارات طویل و پیچیده عربی و فارسی بهره نمی برد و در آن تمرکز بر محتوای تعلیمی است. [ ۴]
شیخ اوغلو انگیزه های خود از ترجمهٔ این کتاب به ترکی آناتولی را در مقدمه اش نوشته است. او می گوید دلیل انتخاب مرزبان نامه تعلیمات و حکمت های آموزنده ای بوده که در مقایسه با کتاب قدیمی تر کلیله و دمنه مفیدترست. او همچنین گفته است که نمی خواست پادشاهان از این کتاب محروم شوند و چون درک آن سخت بود، ترجمه اش نمود تا همگان از آن بهره برند. [ ۵]
رسول اوزوشار ترجمهٔ مرزبان نامهٔ شیخ اوغلو را بار دیگر به ترکی استامبولی برگردان کرد و با متن ترکی آناتولی انطباق و مقایسه نمود. [ ۶] هدف او از این کار شناخت دقیق تر ویژگی های زبانی این اثر بوده است. [ ۷]
یکی از دو نسخه باقی مانده از ترجمه مرزبان نامه به ترکی، اثر شیخ اوغلو، نسخه موجود در کتابخانه آثار اسلامی دانشگاه ورشو بود که در آتش سوزی سال ۱۹۴۴ سوخت و نسخه دیگر این اثر در کتابخانه دولتی برلین نگهداری می شود. در مقدمه و باب اول و پنجم این نسخه نقص هایی وجود دارد. زینب کورکماز در سال ۱۹۷۳ میلادی، بر اساس نسخه برلینی از ترجمه شیخ اوغلو، نسخه ای را به صورت عمومی منتشر کرد. [ ۸]
پس از سال ها، نسخهٔ سومی از این کتاب در کتابخانهٔ دانشگاه قازان در روسیه کشف شد. این نسخه تقریباً کامل است گرچه برخی داستان های فصل یک و پنج را از دست داده. در آن از خط نسخ استفاده شده و علائم نگارشی ندارد. تعداد برگ هایش ۱۳۳ و در سایز ۱۹۵*۱۳۰ است. در هر برگ آن ۱۳ خط جای گرفته و سال ۹۷۴ هجری ( ۱۵۶۶ میلادی ) روی آن درج شده است. [ ۹]
