دزفول شهر

دانشنامه آزاد فارسی

دِزْفول، شهر
آرامگاه یعقوب لیث صفاری، شاه آباد، دزفول
واقع در استان خوزستان، و مرکز اداری شهرستان دزفول. در دشتی در ۴۶۵کیلومتری جنوب غربی تهران و ۱۱۹کیلومتری شمال غربی اهواز، سر راه اندیمشک به شوشتر، و کنار راه اندیمشک به سردشت و لالی قرار دارد. رودخانۀ دز از کنار این شهر می گذرد. ارتفاع آن ۱۴۰ متر است. اقلیم آن گرم و خشک، و جمعیت آن ۲۳۵,۸۱۹ نفر است (۱۳۸۵). نام این شهر از دز (قلعه) و پل، ترکیب یافته و به صورت معرب دزفول متداول شده است. در روزگار باستان بر روی رودخانۀ دز و در محلی که هنوز آثار آن پابرجاست پلی احداث و برای حفاظت از آن قلعه ای ساخته شده بود، که آن را دزپل می نامیدند. دزفول را تا قرن ۶ق اندالمشک یا اندامشک می نامیدند. جغرافی نویسان قدیم، دزفول را قصرالروناش، قنطرةالروم، قنطرةالرود، و قنطرةالزاب نیز نامیده اند. این شهر مدت ها تحت الشعاع جندی شاپور بود و ویرانی آن موجب رونق دزفول شد. تعمیرنشدن شبکۀ آبرسانی شهر، که یادگاری از روزگار ساسانیان بود، به شهر آسیب فراوانی رساند. دزفول از حملات مغول محفوظ ماند و در مقابل یورش های امیرتیمور مقاومتی نشان نداد و از این بابت آسیبی ندید. به دستور نادرشاه افشار دز یا قلعه ای در حوالی شهر احداث شد تا شهر از دستبرد لرها در امان باشد. به سبب شیوع وبا در شوشتر (۱۲۰۹ش)، دزفول موقتاً مرکز اداری خوزستان شد. تا قرن اخیر، که رنگ های خارجی رواج یافت، مردم این شهر به زراعت نیل اشتغال داشتند و محصول آن مرغوبیت خاصی داشت. احداث سد دز و به کارگیری سیستم های جدید آبیاری و کشاورزی، موجب تحول بزرگی در امر کشاورزی و صنعت شهر شد و آن را در ردیف بزرگ ترین و پررونق ترین شهرهای کشاورزی و صنعتی کشور قرار دارد.

پیشنهاد کاربران

جلگه دزفول در آخرین حد غربی قشلاقی بختیاری ها و همسایه دیوار به دیوار لرستان است . لرهای لرستان از تیره های گوناگون تشکیل شده اند که از آن تیره ها قلاوند ، پاپی، دریکوند ، وسگوند بیشتر با دزفولیها تماس داشته اند . بنابر نوشته داعی دزفولی امیر تیمور گورکان هنگام ورود به دزفول تعدادی اسیر از الوار همراه خود آورد که قصد قتل عام آنها را داشت ولی با شفاعت سید سلطانعلی رودبند از این کار صرفنظر کرد و آنها را در شمال شهرستان دزفول اسکان داد. اعقاب آنها که به نام سیاهپوشان معروفند هنوز در همانجا در محله ای به همین نام اقامت دارند با توجه به مسیر حرکت تیمور در سفر جنگی خود به لرستان و خشونت هایی که در لر کوچک مرتکب شده بود به احتمال زیاد این اسیرا از این ناحیه بوده اند در حال حاضر با گذشت بیش از پنج قرن بازماندگان این دسته لر در دزفول اداب و رسوم ایلاتی خود هنوز حفظ کرده اند. گویش آنها نیز با گویش دزفولی کمی فرق می کند. لرهای رشنو تا حدود سی سال قبل لرهایی در قسمت جنوب غربی محله قلعه و در حد فاصل آن با محله صحرا بدر مغربی زندگی می کردندکه به لر رشنو معروف بودند این لرها گویش و لباس قومی خود را حفظ کرده بودند پس از احداث بولوار ساحلی رودخانه دز قسمت مهمی از بافت قدیمی محله قلعه از جمله خانه های قدیمی لرهای رشنو تخریب گردی و این گروه در سطح شهر پراکنده شدند.
...
[مشاهده متن کامل]

از آخرین گروه هایی که در زمان قاجار از لرستان به دزفول امدند ساکی ها و کرناسی ها بودند اکنون جمع کثیری از لرهای خرم اباد نیز در محله سیاهپوشان و شهرکهای اطراف دزفول مانند جاته ، شوهان و بنوار ناظر ساکنند. طایفه هایی به نام میرعالی خانی نیز هستند که اصلا از لرستان به دزفول آمده و در شهر پراکنده اند اسدخان ، خان مقتدر محله مسجد دزفول هم از اواسط دوره قاجار تا اواخر آن دوره بر این محله ایاست داشت .
خانواده صالحیان نیز که در محله چولیان ریاست داشتند با اسد خان از یک اصل و تیره بودند.
از بختیاری ها طایفه چهارلنگ بیش از طایفه هفت لنگ با دزفولی ها تماس داشتند مردم این طایفه بیشتر در دهات اطراف دزفول ، یعنی شهرک مدرس و مرکز بخش سردشت و در محله رودبند مصلای نماز جمعه سکونت دارند. سابقا خوانین بختیاری املاک وسیعی را در شرق دزفول در اختیار داشتند مالکیت بر این زمین ها و قشلاقی بودن بخش های شرقی جلگه دزفول باعث اسکان شمار زیادی از بختیای ها در این ناحیه شده است

بپرس